СҰРАҚ-ЖАУАП

Қазақстан Республикасының «Нотариат туралы» Заңына және Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2012 жылғы 31 қаңтардағы №31 бұйрығымен бекітілген Нотариустардың нотариаттық іс-әрекет жасау тәртібі туралы қағидаларға сәйкес, нотариустар құжаттардың көшірмелері мен олардың үзінді көшірмелерінің дұрыстығын куәландырады. Бұл ретте нотариаттық іс-әрекет жасау тәртібі туралы қағидалардың 174-тармағында Қазақстан Республикасы азаматының паспорты мен шет ел паспортының үзінділері ксерокөшірме және сканерлеу арқылы жүзеге асырылады делінген. Осындай құжаттардың үзінділері ұсынылған құжаттың үзіндісіне тиісті екенін анықтауға мүмкіндік беретін мәселе мен мәліметтерді айқындау бойынша құжаттың бір бөлігінің толық мәтінін қайталауы тиіс.

Азаматтың қалауы бойынша жоғарыда аталған құжаттардың (Қазақстан Республикасы азаматының паспорты мен шет ел паспортының) барлық беттерінің көшірмелерінің дұрыстығын куәландыруға болады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 Қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларының талаптарына сәйкес, зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініштер пошта байланысы не үшінші тұлға арқылы берілген жағдайда, БЖЗҚ оның нотариат куәландырған көшірмесін қабылдайды. Бұл ретте паспорттың нотариат куәландырған үзінді көшірмесін БЖЗҚ қарамайды.

Сонымен қатар, зейнетақы төлемдерін алушыларға дұрыс көзқараспен қарау және олардың мүдделерін қорғау мақсатында, сондай-ақ БЖЗҚ-ның орын алған тәжірибесін, дәлірек айтсақ, шетелдіктердің тек паспорт иесі туралы мәліметтер жазылған парақтардан ғана тұратын шетелдік паспорттардың нотариат куәландырған көшірмелерін беретінін ескере отырып, БЖЗҚ нотариустың куәландыру жазбасында: «көшірменің құжат түпнұсқасымен/телнұсқасымен шынайылығын куәландырамын» сөздері бар болған жағдайда, осындай құжаттарды қабылдайды.

Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (бұдан әрі – МКЗЖ) есепке алу бойынша ЖЗШ ашу туралы өтініш ресімдеу үшін МКЗЖ аударылатын жеке тұлғаның пайдасына МКЗЖ төлеу жөніндегі агент болып табылатын жеке кәсіпкер (бұдан әрі – ЖК) мына құжаттарды ұсынады:

1. ЖК ретінде тіркелген адамның жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа); 

2. ЖК-ны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік (түпнұсқа)/ЖК ретінде қызметі басталғандығы туралы хабарламаны тіркеу туралы талон (түпнұсқа);

3. ЖК-ның банктік деректемелері.

МКЗЖ аударылатын жеке тұлғаның пайдасына МКЗЖ төлеу жөніндегі агент болып табылатын жеке кәсіпкердің сенім жүктеген адамы төмендегі құжаттарды тапсырады:

1. ЖК ретінде тіркелген адамның жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі;

2. ЖК-ны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік (түпнұсқа)/ЖК ретінде қызметі басталғандығы туралы хабарламаны тіркеу туралы талон (түпнұсқа);

3. нотариат куәландырған сенімхат не оның нотариат куәландырған көшірмесі;

4. сенім жүктелген адамның жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа);

5. ЖК-ның банктік деректемелері.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі -Заң) 39-бабына сәйкес, міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, олар үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан алушылардың:

1) өз зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпарат алуға;

2) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының шешіміне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) сот тәртібімен шағымдануға;

3) зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін алуға;

4) өз зейнетақы жинақтарын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мұраға қалдыруға;

5) өз зейнетақы жинақтары есебінен сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасуға;

6) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорымен және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорымен ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасасуға;

7) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

Заңның 39-бабы 2-тармағына сәйкес міндетті зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі құқықтық қатынастарға қатысуға:

- Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, шетелдік мемлекеттердің Қазақстан Республикасында аккредиттелген дипломатиялық өкілдіктерінде және консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін;

- Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде жұмыс істейтін Қазақстан Республикасының азаматтары құқылы.

Агенттер Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ-тан қызметкердің БЖЗҚ-да ашылған жеке зейнетақы шотының бар екендігі туралы растама алуға құқылы.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 2-бабына сәйкес, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ тұлғалар, егер заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей зейнетақымен қамсыздандырылу құқығын пайдаланады

Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер және азаматтығы жоқ тұлғалар жеке басты куәландыратын құжаты (шетелдік үшін - тұруға ықтиярхаты, азаматтығы жоқ тұлға үшін - азаматтығы жоқ тұлғаның кәуілігі) болған кезде Қордың кез келген бөлімшесіне міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен жеке зейнетақы шотын ашу туралы өтінішпен бара алады. Сол жерде ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасауға да болады.

Қазақстан Республикасында басқа заңды негізде тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ тұлғалар Қазақстан Республикасында уақытша тұрып жатқан болып есептеледі және Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандырылу құқығына, сондай-ақ БЖЗҚ-да зейнетақы жарналарын қалыптастыру құқығына ие бола алмайды.

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасаған жағдайда ғана өз жақындарыңыздың пайдасына зейнетақы жарналарын аударуға болады.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 1-бабы 6) тармақшасына сай ерiктi зейнетақы жарналары – Қазақстан Республикасының заңнамасында және ерiктi зейнетақы жарналары есебiнен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта айқындалатын тәртiппен зейнетақы төлемдерiн алушының пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына салымшылардың өз бастамасы бойынша салатын ақшасы.

Ерікті зейнетақы жарналарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына салымшылар:

• жеке тұлғалар өзінің табысы есебiнен өз пайдасына салады;

• жеке және заңды тұлғалар алушының (үшінші тұлғаның) пайдасына салады.

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартты (бұдан әрі – шарт) жасау БЖЗҚ кеңсесінде салымшы (алушы), салымшы және алушы (үшінші тұлғаның пайдасына шарт жасасу кезінде) немесе кәмелетке толмаған тұлғаның заңды өкілі, сенім жүктеген адамы өтінішпен келген кезде нотариат куәландырған сенімхат негізінде жүзеге асырылады.

Егер жеке тұлғаның (алушының) ерікті зейнетақы жарналарын есепке алу (шарт бойынша салымшы өзгерген жағдайда) үшін бұрын ашылған жеке зейнетақы шоты (бұдан әрі – ЖЗШ) бар болған жағдайда, ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған ЖЗШ қайта ашылмайды, бірақ жаңа шарт жасалған ағымдағы күн көрсетіліп, бұрын ашылған ЖЗШ мен шарттың нөмірі жазылған жаңа шарт жасалады.

Өз пайдасына шарт жасасу үшін салымшы (алушы) жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа) ұсынады (ЖСН болуы міндетті);

Үшінші тұлғаның пайдасына жасау үшін жеке тұлға болып табылатын салымшы мен алушы жеке басын куәландыратын құжаттарын (түпнұсқа) ұсынады (ЖСН болуы міндетті);

Үшінші тұлғаның пайдасына шарт жасағанда алушы жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа) ұсынады, ал заңды тұлға болып табылатын салымшы мына құжаттарды береді:

1) жарғы көшірмесін және шолу үшін оның түпнұсқасын немесе оның нотариат куәландырған көшірмесін не қызметін үлгі жарғы негізінде жүзеге асыратын заңды тұлғаны тіркеу туралы тіркеуші орган қабылдаған өтініштің көшірмесін және шолу үшін түпнұсқасын (үлгі жарғыны берудің қажеті жоқ);

2) ЭЦҚ-сы бар анықтаманың немесе мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктің көшірмесін және шолу үшін түпнұсқасын не олардың нотариат куәландырған көшірмесін;

3) лауазымды тұлғаның клиент атынан сенімхатсыз әрекет жасауға, соның ішінде заңды тұлғаның ақшамен және (немесе) басқа мүлікпен операциялар жасауға өкілеттігін (мәртебесін) растайтын құжат;

4) өз пайдасына ЖЗШ ашу кезінде агенттің жеке басын куәландыратын құжаттың түпнұсқасы (ЖСН болуы міндетті), және/немесе заңды тұлға құрылтайшыларының мемлекеттік тіркелу дерегін растайтын (акционерлік қоғамдардың құжаттарын, сондай-ақ шаруашылық серіктестікке қатысушылардың тізілімін жүргізуді бағалы қағаздар нарығына кәсіби қатысушы жүзеге асыратын шаруашылық серіктестер құрылтайшыларының құжаттарын қоспағанда) құжат/акционерлердің (қатысушылардың) тізілімінен үзінді көшірмелер (шаруашылық серіктестікке қатысушылардың тізілімін жүргізуді бағалы қағаздар нарығына кәсіби қатысушы жүзеге асыратын акционерлік қоғамдар мен шаруашылық серіктестіктер үшін);

5) ақшамен және (немесе) басқа мүлікпен операциялар жасау бойынша құжаттарға заңды тұлға атынан қол қоюға уәкілетті лауазымды тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың түпнұсқасы (ЖСН болуы міндетті), не нотариат куәландырған көшірмесі;

6) мемлекеттік лицензия көшірмесі (егер Клиенттің қызметі «Лицензиялау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес лицензияланатын жағдайда) және оның түпнұсқасы не шолу үшін нотариат куәландырған көшірмесі;

7) агенттің банктік деректемелері(бизнес-сәйкестендіру нөмірі (БСН), банктік сәйкестендіру коды (БСК), жеке сәйкестендіру коды (ЖСК), бенефициар коды (БеК).

БЖЗҚ офисіне салымшының (алушының) сенім жүктеген адамы өтінішпен келген кезде, шарт жасасу үшін төмендегі құжаттарды ұсынады:

1. сенім жүктелген тұлғаның жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа);

2. нотариат куәландырған сенімхат не оның нотариат куәландырған көшірмесі;

3. салымшыңын (алушының) жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 18 қыркүйектегі №984 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы қағидасының 17-тармағына сай зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы хабарландыруды БЖЗҚ міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлға немесе зейнетақы төлемдерін алушы таңдаған төмендегі тәсілдердің бірі арқылы жүзеге асырады:

1) электрондық – міндетті зейнетақы жарналарын және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу бойынша жеке зейнетақы шотын ашу туралы өтініште немесе БЖЗҚ ішкі құжаттарына сәйкес нысаны анықталатын жеке келісімде көрсетілген міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлғаның электрондық мекенжайына (e-mail) хабарлама жіберу;

2) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлғаның немесе зейнетақы төлемдерін алушының тікелей БЖЗҚ-ға келуі;

3) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлғаның немесе зейнетақы төлемдерін алушының электрондық цифрлық қолтаңбаны немесе пайдаланушыға берілген логин мен парольді пайдалана отырып, интернет арқылы өтініш білдіруі;

4) пошта байланысы қызметі.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 24-бабы 2-тармағына сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеуден:

1) Заңның 11-бабы 1-тармағына сәйкес зейнет жасына толған жеке тұлғалар (яғни 63 жасқа толған ерлер, 58 жасқа толған әйелдер:

2018 жылғы 1 қаңтардан бастап - 58,5 жасқа толған әйелдер;

2019 жылғы 1 қаңтардан бастап - 59 жасқа толған әйелдер;

2020 жылғы 1 қаңтардан бастап - 59,5 жасқа толған әйелдер;

2021 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60 жасқа толған әйелдер;

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толған әйелдер;

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толған әйелдер;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толған әйелдер;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толған әйелдер;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқа толған әйелдер;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап 63 жасқа толған әйелдер);

2) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар жеке тұлғалар босатылады. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеу осы тармақшада көрсетілген адамдардың өтініші бойынша жүзеге асырылады;

3) әскери қызметшiлер (мерзiмдi қызметтегі әскери қызметшiлерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киiм киiп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар;

4) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушылар босатылады.

Әлбетте, хабарлау тәсіліне өзгерту/белгілеу енгізу үшін жеке басыңызды растау мақсатында Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжатын бере аласыз. Бұл ретте Қазақстан Республикасының азаматы төлқұжатында көрсетілген Сіздің деректеріңіз, атап айтқанда - атыңыз, тегіңіз, ЖСН, туған күніңіз зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта көрсетілген деректермен және Қордың деректер базасындағы деректермен сәйкес келуі тиіс.

Егер жеке куәлігіңізде әкеңіздің аты көрсетілген болса, бірақ хабарлау тәсілін өзгерту/белгілеу туралы келісімге қол қойған және «Интернет» тәсілін таңдаған кезде әкеңіздің аты көрсетілмеген ҚР азаматы төлқұжатын беретін болсаңыз, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының сайтында қайта тіркелу/тіркелу кезінде Сізге толық деректемелеріңізді, атап айтқанда – ЖСН, тегіңізді, атыңызды, әкеңіздің атын енгізу қажет.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 26-бабына сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын қызметкердің ай сайынғы табысының 5 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын агенттер меншікті қаражаты есебінен еңбек жағдайлары зиянды (аса зиянды) жұмыстармен айналысатын, кәсіптері өндірістердің, жұмыстардың, жұмыскерлер кәсіптерінің тізбесінде көзделген қызметкерлердің пайдасына жүзеге асырады.

Өндірістік объектілерді аттестаттау нәтижелерімен расталған зиянды (аса зиянды) еңбек жағдайлары жойылған жағдайда агенттер міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуді жүзеге асырмайды.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы  заңының 33-бабына сәйкес Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар:

1) елу жасқа толған;

2) мүгедек болып табылатын;

3) Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерлерге тұрақты тұруға кететiн немесе кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету ниетiн немесе дерегін растайтын құжаттарды ұсынған адамдардың ерiктi зейнетақы жарналары есебiнен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақы төлемдерiне құқығы туындайды.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы  заңының (бұдан әрі – Заң) 31-бабына сәйкес Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар тұлғалардың:

1) Заңның 11-бабының 1-тармағында көзделген талаптар орын алған кезде, атап айтқанда:

- ерлер 63 жасқа толғанда;

- әйелдер 58 жасқа толғанда (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 58,5 жасқа, 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59 жасқа, 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59,5 жасқа, 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа, 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60,5 жасқа, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61 жасқа, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61,5 жасқа, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62 жасқа, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62,5 жасқа, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 63 жасқа толғанда);

1) Заңның 59-бабы 1-тармағына сәйкес ең төмен зейнетақы мөлшерiнен кем емес төлемдi қамтамасыз ету үшiн зейнетақы жинақтары жеткiлiктi болған кезде:

- ерлер 55 жасқа толғанда;

- әйелдер 50 жасқа толғанда (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 50,5 жасқа; 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 51 жасқа; 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 51,5 жасқа; 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52 жасқа; 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52,5 жасқа; 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53 жасқа; 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53,5 жасқа; 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54 жасқа; 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54,5 жасқа; 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 55 жасқа толғанда) сақтандыру ұйымымен сақтандыру төлемдерін өмір бойы жүзеге асыру туралы зейнетақы аннуитеті шартын жасау арқылы;

3) егер мүгедектiгi мерзiмсiз болып белгiленсе, бiрiншi және екiншi топтардағы мүгедектердiң;

4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету дерегін растайтын құжаттарды ұсынған шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың мiндеттi зейнетақы жарналары есебiнен зейнетақы төлемдерiн алуға құқығы бар.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 32-бабының ережелеріне сәйкес Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар:

1) сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу арқылы өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары жиынтығында кемінде күнтізбелік алпыс ай төленген, республикалық бюджет туралы заңмен тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен кем емес төлемді қамтамасыз ету үшін зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде елу жасқа толған (бұл құқық 2019 жылдан ерте туындамайды);

2) Заңның 11-бабының 1-тармағында көзделген жағдайлар туындаған кезде, атап айтқанда:

- ерлер 63 жасқа толғанда;

- әйелдер 58 жасқа толғанда (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 58,5 жасқа, 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59 жасқа, 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59,5 жасқа, 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа, 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60,5 жасқа, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61 жасқа, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61,5 жасқа, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62 жасқа, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62,5 жасқа, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 63 жасқа толғанда);

3) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектердің;

4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету дерегін растайтын құжаттарды ұсынған шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебiнен зейнетақы төлемдерiн алуға құқығы бар.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 1-бабы 14) тармақшасына сәйкес зейнетақы аннуитетi шарты – сақтанушы (зейнетақы төлемдерiн алушы) соған сәйкес сақтандыру ұйымына зейнетақы жинақтарының сомасын беруге мiндеттенетін, ал сақтандыру ұйымы сақтанушының (зейнетақы төлемдерiн алушының) пайдасына өмiр бойы немесе белгiлi бiр уақыт кезеңi iшiнде сақтандыру төлемдерiн жүзеге асыруға мiндеттенетін сақтандыру шарты.

Сондай-ақ, Заңның 1-бабы 36) тармақшасында сақтандыру ұйымының – уәкiлеттi органның тиiстi лицензиясы негiзiнде "өмiрдi сақтандыру" саласында сақтандыру шарттарын жасасу және орындау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлға екендігі көзделген.

Міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МЗЖ) есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде БЖЗҚ-дан сақтандыру ұйымына аударуға құқығы бар тұлғаларға:

1) зейнет жасына толған тұлғалар: ерлер 63 жасқа толғанда, әйелдер 58 жасқа толғанда (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 58,5 жасқа, 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59 жасқа, 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59,5 жасқа, 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа, 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60,5 жасқа, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61 жасқа, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61,5 жасқа, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62 жасқа, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62,5 жасқа, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 63 жасқа толғанда) (Заңның 31-бабы 1-тармағының 1) тармақшасы);

2) ерлер 55 жасқа толғанда, әйелдер 50 жасқа толғанда (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 50,5 жасқа; 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 51 жасқа; 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 51,5 жасқа; 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52 жасқа; 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52,5 жасқа; 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53 жасқа; 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53,5 жасқа; 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54 жасқа; 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54,5 жасқа; 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 55 жасқа толғанда) (Заңның 31-бабы 1-тарағының 2-тармақшасы);

3) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектер (Заңның 31-бабы 1-тарағының 3-тармақшасы) жатады.

Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МКЗЖ) есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде БЖЗҚ-дан сақтандыру ұйымына аударуға құқығы бар тұлғаларға:

1) сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу арқылы өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары жиынтығында кемінде күнтізбелік алпыс ай төленген, республикалық бюджет туралы заңмен тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен кем емес төлемді қамтамасыз ету үшін зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде елу жасқа толған адамдар (Заңның 32-бабы 1-тармағының 1) тармақшасы) (бұл санаттағы салымшылардың (алушылардың) сақтандыру ұйымына зейнетақы жинақтарын аудару құқығы тек 2019 жылдан басталады);

2) зейнет жасына толған тұлғалар: ерлер 63 жасқа толғанда, әйелдер 58 жасқа толғанда (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 58,5 жасқа, 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59 жасқа, 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59,5 жасқа, 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа, 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60,5 жасқа, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61 жасқа, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61,5 жасқа, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62 жасқа, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62,5 жасқа, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 63 жасқа толғанда) (Заңның 32-бабы 1-тармағының 2) тармақшасы);

3) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектер (Заңның 32-бабы 1-тарағының 3-тармақшасы) жатады.

МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болған жағдайда, зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін БЖЗҚ-да бар болса ерікті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – ЕЗЖ) есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары пайдаланылуы мүмкін.

МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болған жағдайда, зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін оларға міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары жиынтығында кемінде күнтізбелік алпыс ай төленген (Заңның 32-бабы 1-тармағының 1) тармақшасы) елу жасқа толған адамдардың МЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын пайдалануға құқығы бар.

Егер МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын БЖЗҚ-дан сақтандыру ұйымына аударуға құқығы бар адамдардың зейнетақы жинақтарының сомасы сақтандыру ұйымымен жасалған зейнетақы аннуитеті шартының сомасынан асатын болса, осы айырма салымшыға (алушыға) Заңда белгіленген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан ай сайынғы зейнетақы төлемдері түрінде төленеді не салымшы (алушы) оны қолданыстағы зейнетақы аннуитеті шартына зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру төлемдері мен сақтандыру сыйлықақысы мөлшерін ұлғайту бөлігінде өзгерістер енгізу не сақтандыру ұйымымен басқа зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін пайдаланады.

Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуге байланысты БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алуға:

1) «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 31 және 32-баптарының ережелеріне сәйкес міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МЗЖ) және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МКЗЖ) есебінен БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар және Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың;

2) Заңның 33-бабының ережелеріне сәйкес ерікті зейнетақы жарналары (бұдан әрі - ЕЗЖ) есебінен БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар және Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету ниетiн немесе фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кететiн немесе кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың құқығы бар.

МЗЖ және МКЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру тәртібі Заңның 34-бабының 9-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметімен белгіленеді. Көрсетілген тәртіп, сонымен қатар қажетті құжаттар тізбесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 Қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидасында белгіленген (бұдан әрі - № 1042 қағида).

Заңның 27-бабының 4-тармағына сәйкес ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру тәртібі ЕЗЖ есебінен шарт тараптарының келісімі бойынша айқындалады. Бұл ретте, ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру үшін қажетті құжаттардың тізбесі «БЖЗҚ» АҚ Басқармасының 26.06.2017 жылғы № 28 хаттамасымен бекітілген «БЖЗҚ» АҚ Зейнетақы қағидаларында (ерікті зейнетақы жарналарын есепке алу бойынша) (бұдан әрі – Зейнетақы қағидасы) айқындалған (www.enpf.kz мекенжайы бойынша БЖЗҚ корпоративтік веб-сайтында орналастырылған).

Зейнетақы жинақтарының төлеміне құжаттар БЖЗҚ-ға келесі тәсілдердің бірімен:

- жеке өзі жүгінген кезде;

- пошталық байланыс арқылы;

- үшінші тұлға (сенім білдірілген адам) арқылы беріледі. Бұл ретте құжаттар сенім білдірілген адам БЖЗҚ кеңсесіне өзі өтініш берген кезде ғана қабылданады.

№ 1042 қағиданың 8-тармағына және Зейнетақы қағидасының 29-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен зейнетақы жинақтары бар шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар өздері өтініш жасаған кезде міндетті түрде БЖЗҚ-ға:

1) БЖЗҚ-ның ішкі құжатымен бекітілген нысан бойынша зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш (бұдан әрі – өтініш);

2) егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, шетелдік паспорттың көшірмесін және салыстырып тексеру үшін түпнұсқасын;

3) алушының банк шоты туралы мәліметтерді ұсынады.

Мұнымен бірге, № 1042 Қағиданың 8-тармағына сай БЖЗҚ жоғарыда көрсетілген құжаттарды алған кезде БЖЗҚ Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерінен өтініш білдірген шетелдікте немесе азаматтығы жоқ тұлғада Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не болмаса Қазақстан Республикасында шетелдіктің тұруға ықтиярхатының немесе Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген азаматтығы жоқ тұлғаның куәлігінің бар-жоғы және оның жарамдылығы туралы мәліметтерді сұратады.

Өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуіне байланысты Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің жарамсыздығы туралы мәліметтер алынған жағдайда, БЖЗҚ осы № 1042 қағиданың 19-тармағында белгіленген мерзімдерде зейнетақы төлемін жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген куәлігінің бар екендігі және оның жарамдылығы туралы мәліметтер алынған, сондай-ақ өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткені туралы мәліметтер болмаған жағдайда, БЖЗҚ өтінішті № 1042 қағиданың 18-тармағында белгіленген мерзімдерде оны қабылдаудан не орындаудан бас тартады.

Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кететін, ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін алушылар болып табылатын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар БЖЗҚ –ға өздері келіп өтініш жасаған кезде:

1) өтініш;

2) шетелдік төлқұжаттың не азаматтығы жоқ тұлға куәлігінің көшірмесін және салыстырып тексеру үшін тұпнұсқасын;

3) алушының банк шоты туралы мәліметтерді береді.

Өтінішті үшінші тұлға (сенім білдірілген) арқылы берген жағдайда қосымша жоғарыда көрсетілген құжаттарға үшінші тұлға:

1) нотариат куәландырған сенімхаттың түпнұсқасын немесе оның нотариат куәландырған көшірмесін;

2) үшінші тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесін және салыстырып тексеру үшін түпнұсқасын береді.

Бұл ретте алушының жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесін нотариат куәландырады (нотариатта куәландыру тұратын мемлекетінде жүргізілген жағдайда).

Пошта байланысы құралдары арқылы өтініш берілген кезде алушының жеке басын куәландыратын құжатты, сондай-ақ өтініштегі алушының қолын нотариат куәландырады (нотариатта куәландыру тұратын мемлекетінде жүргізілген жағдайда).

Құжаттың көшірмесін түпнұсқасымен дұрыстығын куәландыру, өтініште алушының қолтаңбасының түпнұсқалығын, сенімхатты растау бөлігінде нотариаттық іс-әрекеттер шетел мемлекетінде жүргізілген жағдайда, онда Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленген жағдайларды қоспағанда, оларды заңдастыру қажет.

БЖЗҚ зейнетақы төлемдерін деректемелері өтініште көрсетілген алушының банктік шотына:

Қазақстан Республикасының аумағындағы екінші деңгейдегі банктерде/банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымда ашылған банк шоттарына аудару кезінде тек ұлттық валютамен;

Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары шетелдік банктерде ашылған банк шоттарына аудару кезінде АҚШ долларымен, еуромен, фунт стерлингімен немесе ресей рублімен аударады.

Құжаттарды беру тәртібіне (жеке өзі өтініш білдірген/пошталық байланыс құралдары/үшінші тұлға арқылы), оларды ресімдеу талабына байланысты барлық қажетті құжаттардың өзекті тізбесі, сонымен қатар сенімхаттың және төлем валютасының түріне байланысты өтініш бланкілерін толтыру үлгілері www.enpf.kz мекенжайы бойынша БЖЗҚ корпоративтік веб-сайтында орналастырылған, ол жерде ақпарат үнемі жаңартылады.

Шетелдік паспортты алған кезде алушының деректемелері, нақтырақ айтқанда, тегі, аты, әкесінің аты - бар болса,  өзгерген жағдайда, Құжаттар тізбесіне қосымша қосымша негізгі деректемелердің өзгергендігін растайтын, шетелдік құжаттарды рәсімдеуге қойылатын талаптар сақтала отырып реімделген төмендегі құжаттардың бірін:

1) Қазақстан Республикасының уәкілетті органының анықтамсын;

2) шетелдік мемлекеттің уәкілетті органының анықтамасын;

3) тегінің/атының/әкесінің аты өзгергендігі туралы куәлік/анықтама;

4) некені қию/бұзу туралы куәлік.

Сонымен қатар назарларыңызды мынаған аударамыз:

- 1961 жылғы 5 қазандағы Шетелдік ресми құжаттарды заңдастыру талабын жоятын Гаага конвенциясы (бұдан әрі - Конвенция) Конвенцияға қатысушы елдердің мекемелері мен ұйымдарынан шығатын ресми құжаттар заңдастырудан босатылады және алушының тұрақты тұратын елінде осы құжаттарға апостиль қоюға жатады;

«Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі №151-І Заңының 10-бабына сәйкес, мемлекеттік органдар жүйесінде, Қазақстан Республикасының түрлі ұйымдарында есепке алу – статистикалық, қаржылық және техникалық құжаттама жүргізу меншік түріне тәуелсіз түрде мемлекеттік және орыс тілдерінде жүргізіледі. Осыған байланысты, шет тілінде жасаған, БЖЗҚ-ға берілетін барлық құжаттар, оның ішінде құжаттың көшірмесінің дұрыстығын куәландыру кезінде жасалған нотариустардың куәландырма қолдары, алушының және (немесе) аудармашының қолы мемлекеттік не орыс тілдеріне аударылады. Егер аударма шетелдік мемлекеттің аумағында жасалған болса, онда ол да Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленген жағдайларды қоспағанда заңдастырылуға жатады.

«ҚР зейнетақымен қамсыздандыру туралы» ҚР заңының 30 және 31 баптарының ережелеріне сай, Заңның 11-бабы 1-тармағына сәйкес зейнет жасына толған, БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адамдардың БЖЗҚ-дан зейнетақы жинақтарын белгіленген кесте бойынша зейнетақы төлемдері түрінде алуға құқығы бар.

Сонымен қатар, Заңның 34-бабы 9-тармағы 2) тармақшасына сәйкес, БЖЗҚ Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен алушыларға зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға міндетті. Аталған тәртіп, соның ішінде БЖЗҚ-дан белгіленген кесте бойынша берілетін зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының мөлшерін есептеу Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларында көзделген.

Осылайша, нормалары Заңда 2015 жылы бекітілген Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен 2014 жылы бекітілген Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы ережелерін іске асыру аясында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 29.09.2017ж. № 603 қаулысымен бекітілген, 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енген Қағидаларға БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру тәртібін белгілеу бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар бекітілді, олар бойынша БЖЗҚ-дан берілетін ай сайынғы зейнетақы төлемінің мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 қаулысымен бекітілген Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес есептелген зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының он екіден бір бөлігі ретінде айқындалады. ;

Бұл ретте ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің есептелген мөлшерінің төлемі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің 54 пайызынан төмен емес мөлшерде жүзеге асырылады.

Егер алушы өтініш берген күндегі зейнетақы жинақтарының сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспаған жағдайда, бұл сома алушыға БЖЗҚ-дан бір рет бірақ беріледі.

Егер жеке зейнетақы шотындағы зейнетақы жинақтарының қалдығы кезекті ай сайынғы төлемді жүзеге асырғаннан кейін республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызынан кем соманы құраса, бұл қалдық кезекті төлемнің сомасымен бірге төленеді.

Қазақстан Республикасының шегінен тыс ТТЖ кетуге байланысты зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру үшін қажетті құжаттар тізбесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 02.10.2013 жылғы №1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларында (бұдан әрі – Қағидалар) айқындалған.

Құжаттарды БЖЗҚ-ға беру тәсіліне (жеке өзі өтініш білдірген кезде, пошталық байланыс құралдары/үшінші тұлға арқылы), оларды ресімдеу талабына байланысты барлық қажетті құжаттардың өзекті тізбесі, сонымен қатар төлем валютасының түріне байланысты өтініш бланкілерін толтыру үлгілері, сенімхат түрлері, уәкілетті мемлекеттік органдардың түсініктемелері www.enpf.kz адресі бойынша БЖЗҚ веб-сайтына орналастырылған, ондағы ақпарат үнемі жаңартылып отырады.

2017 жылдың қаңтар айынан бастап, Қағидалардың 8-тармағының ережелеріне сәйкес, Қағидаларда көзделген құжаттарды алу кезінде БЖЗҚ Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерінен өтінішпен келген шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі немесе Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген азаматтығы жоқ адамның куәлігі бар екендігі және оның жарамдылығы туралы мәліметтер сұратады.

Өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуіне не шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ тұлғаның Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсатының күшінің жойылуына байланысты Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің жарамсыздығы туралы мәліметтер алған жағдайда, БЖЗҚ Қағидаларда көзделген құжаттарды қабылдаған немесе түскен күннен бастап он жұмыс күн ішінде зейнетақы төлемін жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген азаматтығы жоқ адамның куәлігінің бар екендігі және оның жарамдылығы туралы мәліметтер алынған, сондай-ақ өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткені туралы мәліметтер болмаған жағдайда, БЖЗҚ өтініш берген күні БЖЗҚ-ның ішкі құжаттарында айқындалған нысан бойынша құжаттарды қабылдаудан бас тарту туралы қолхатты бере отырып, өтінішті қабылдаудан не Қағидаларда көзделген құжаттарды алған сәттен бастап он жұмыс күні ішінде хабарлама жолдау арқылы бас тарту себебін көрсете отырып, өтінішті орындаудан бас тартады.

Қағидалардың жоғарыда көрсетілген талаптарын ескере отырып, БЖЗҚ ҚР шегінен тыс ТТЖ кетуіне байланысты өтініштерді қарау кезінде Қазақстан Республикасының уәкілетті органдары осыған дейін берген жеке басын куәландыратын құжат мәртебесі туралы мәліметтермен бірге Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Жеке тұлғалар» Мемлекеттік дерекқорында (бұдан әрі – ЖТ МДҚ) болатын, мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерін жеке тұлғалар туралы өзекті мәліметтермен қамтамасыз ететін, ҚР шегінен тыс ТТЖ кетуді ресімдеу туралы мәліметтерді басшылыққа алады. Бұл ретте ЖТ МДҚ-дағы аталған мәліметтерді беруші Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі болып табылады.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 31 және 32 баптарының ережелеріне сәйкес, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу құқығына Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар ие.

Бұдан бөлек, Заңның 34-бабы 9-тармағы 2) тармақшасында Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен алушыларға зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға міндетті екендігі көзделген. Белгіленген тәртіп, талаптар, сондай-ақ қажетті құжаттар тізбесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларында (бұдан әрі Қағидалар) көзделген.

Сонымен, Қағидалардың 8-тармағында Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен зейнетақы жинақтары бар шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар өздері өтініш жасаған кезде БЖЗҚ-ға:

1) БЖЗҚ-ның ішкі нормативтік құжатымен бекітілген нысандағы зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш;

2) егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, шетелдік паспорттың көшірмесін және салыстырып тексеру үшін түпнұсқасын;

3) алушының банк шоты туралы мәліметтерді ұсынады.

Жоғарыда көрсетілген құжаттарды алған кезде БЖЗҚ Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерінен өтініш жасаған шетелдікте немесе азаматтығы жоқ адамда Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің бар-жоғы және оның жарамдылығы туралы мәліметтерді сұратады.

Өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуіне не шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсатының күші жойылуына байланысты Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің не Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің жарамсыздығы туралы мәліметтер алынған жағдайда БЖЗҚ осы Қағидаларда белгіленген мерзімдерде зейнетақы төлемін жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің бар екендігі және оның жарамдылығы туралы мәліметтер алынған, сондай-ақ өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткені туралы мәліметтер болмаған жағдайда, БЖЗҚ өтініш берілген күні БЖЗҚ ішкі құжаттарында айқындалған нысан бойынша құжаттарды қабылдаудан бас тарту туралы қолхатты бере отырып, өтінішті қабылдаудан не осы Қағидаларда көзделген құжаттарды алған кезден бастап он жұмыс күні ішінде бас тарту себебін көрсете отырып, хабарлама жолдау арқылы өтінішті орындаудан бас тартады.

Осылайша, алушы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келетін құжаттардың толық пакетін ұсынған соң, соның ішінде ЖТ МДҚ-да шетелдікке немесе азаматтығы жоқ тұлғаға Қазақстан Республикасында тұрғылықты тұруға рұқсаттың жарамсыз болып қалғандығы туралы мәліметтер болған кезде, БЖЗҚ зейнетақы жинақтарының төлемін Қағидаларда көзделген құжаттарды БЖЗҚ қабылдаған не түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.

Алушы, сондай-ақ бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар және «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 11-бабының 1-3-тармақтарына сәйкес зейнеткерлік жасқа толмаған адам қайтыс болған жағдайда, оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 52,4 еселенген мөлшері шегінде, бірақ жеке зейнетақы шотында бар қаражаттан аспайтын мөлшерде жерлеуге арналған біржолғы төлем төлейді.

Егер жерлеуге арналған біржолғы төлем жүзеге асырылғаннан кейін алушының жеке зейнетақы шотындағы зейнетақы жинақтары қалдығының сомасы тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен аспайтын соманы құраған жағдайда, бұл қалдық жерлеуге арналған төлем ретінде төленеді.

Заңның 57-бабы 5-тармағына сәйкес, жеке зейнетақы шотының болуы, ондағы ақша қалдықтары мен оның қозғалысы туралы анықтамалар, салымшы (алушы) қайтыс болған жағдайда, заң бойынша мұрагерлікке құқығы туралы куәлікке сәйкес мұрагерлер болып табылатын немесе өсиетте аталған адамдарға жазбаша сұрау салу бойынша не соттарға олардың іс жүргізуіндегі мұрагерлік істер бойынша ұйғарымның негізінде беріледі.

Осылайша, қайтыс болған салымшының (алушының) ЖЗШ-сындағы зейнетақы жинақтарының қалдықтары туралы мәлімет, сондай-ақ оның ЖЗШ-дан үзінді көшірмелер өсиетхат та, заң бойынша да мұрагерлерге өсиетхат немесе мұраға құқық туралы куәлік негізінде беріледі.

Бұдан бөлек, Заңның 57-бабы 6-тармағына сәйкес, салымшы (алушы) қайтыс болған жағдайда нотариустар мен шетелдік консулдық мекемелерге олардың өндірісіндегі мұрагерлік істер бойынша жеке зейнетақы шоттарының және ондағы ақшаның бар екендігі туралы анықтамалар беріледі.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, мұраға құқық туралы куәлік ресімдегенге дейін қайтыс болған адамның отбасы мүшесі не жерлеуді жүзеге асырған адам БЖЗҚ-ға жерлеуге берілетін біржолғы төлемді алу мәселесі бойынша хабарласа алады.

Қазақстан Республикасының паспорты негізінде зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасауға болады. Сондай-ақ Қазақстан Республикасының паспортын ұсынып, шартты жеке куәлік негізінде жасаған болсаңыз да, шарт телнұсқасын алуға болады, себебі салымшының (алушының) жеке басын сәйкестендіру ЖСН, тегі, аты және туған күнімен жүзеге асырылады.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 31-бабы 1-тармағы 1) тармақшасына сәйкес, БЖЗҚ-дан міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу құқығына БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар, Заңның 11-бабы 1-тармағына сәйкес зейнет жасына толған адамдар, атап айтқанда, 63 жасқа толған ерлер, 58 жасқа толған әйелдер (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап - 58,5 жасқа толғанда; 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап - 59 жасқа толғанда; 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап - 59,5 жасқа толғанда; 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60 жасқа толғанда; 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толғанда; 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толғанда; 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толғанда; 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толғанда; 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқа толғанда; 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап 63 жасқа толғанда) ие болады.

Сіздің зейнет жасына 2017 жылы толғаныңызды ескере отырып, Сіздің өзіңізге қолайлы кез келген уақытта зейнеткерлік жасқа толуыңызға байланысты зейнетақы төлемін тағайындау туралы өтініш беру үшін БЖЗҚ-ға өтініш жасауға құқыңыз бар.

Сіздің назарыңызды жасы бойынша (01.01.1998 жылға дейінгі өтіл үшін) зейнетақы төлемдерін, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемдерін және БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін зейнетақы төлемдерін алушы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларына (бұдан әрі - Қағидалар) сай Мемлекеттік корпорация бөлімшелеріне (ХҚО) бірыңғай өтінішпен және құжаттар пакетімен келеді.

Бюджеттік қаражат пен зейнетақы жинақтары есебінен берілетін төлемдер өтініште көрсетілген банктік шотқа бір күнде жүзеге асырылатын болады. Сондай-ақ, көрсетілген өтініш негізінде алушыға мемлекеттік кепілдік төлемі (инфляция деңгейі мен зейнетақы жинақтарының сомасы ескерілген нақты енгізілген МЗЖ сомалары арасындағы айырмалар) бойынша проактивті қызмет (әдеттегідей) көрсетілетін болады.

Бұл ретте БЖЗҚ-дан берілетін алғашқы зейнетақы төлемі өтініш Мемлекеттік корпорацияға тіркелген күннен бастап он жұмыс күні ішінде не алушының БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған күннен (яғни, зейнет жасына толғаннан кейін) бастап он жұмыс күні ішінде  жүзеге асырылады. Одан кейінгі БЖЗҚ-дан берілетін ай сайынғы төлемдер Мемлекеттік корпорация бекіткен зейнетақы төлемдерінің кестесіне сәйкес жүзеге асырылатын болады.

Қағидалардың 3-тармағы 2) тармақшасының ережелеріне сай БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері ай сайын, белгіленген кесте бойынша жүзеге асырылады, ал ай сайынғы зейнетақы төлемінің мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметінің 02.10.2013ж. №1042 қаулысымен бекітілген Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне (бұдан әрі – Әдістеме) сәйкес есептелген зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының он екіден бір бөлігі ретінде айқындалады.

Әдістемеге сай, зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасы зейнетақы жинақтары сомаларының Әдітеме кестесіне сәйкес алушының тиісті жасындағы зейнетақы жинақтарының ағымдағы құнының коэффициентіне көбейтіндісі ретінде есептеледі. Яғни, зейнетақы жинақтарының сомасы кестеде алушының тиісті жасы үшін көзделген коэффициентке көбейтіледі. Алынған сома 12-ге бөлінеді және ай сайын кесте бойынша төленеді.

Бұл ретте ай сайынғы зейнетақы төлемінің есептелген мөлшері республикалық бюджет туралы заңмен тиісті қаржы жылына белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейінің кемінде 54 пайызы мөлшерінде төленеді (2018-жылы бұл сома 54% * 28 284 = 15 273,36 теңгені құрады).

Егер алушы өтініш берген күндегі зейнетақы жинақтарының сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспаған жағдайда, зейнетақы жинақтарының бүкіл сомасын бір рет бірақ алуға болады (2018 жылы – 33 745 * 12 = 404 940 теңге).

Сіздің назарыңызды «Салықтар және бюджетке міндетті басқа да төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы кодексінің (бұдан әрі – Салық кодексі) 326-бабының ережелеріне сәйкес, БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдерінің төлем көзінен жеке табыс салығы (бұдан әрі – ЖТС) салынатын табыс түріне жататынына аударамыз.

Салық кодексінің 320-бабы 1-тармағына сай, алушының БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдері түріндегі табыстарына 10 (он) пайыз мөлшерлемесі бойынша ЖТС салынады.

Бұл ретте Салық кодексінің 345-бабының ережелеріне сәйкес, ЕЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін алушылардың зейнетақы төлемі жүзеге асырылатын әрбір ай үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және зейнетақы төлемі түріндегі кірісті есепке жазу күніне қолданыста болған бір ең төмен жалақы мөлшеріндегі салықтық шегерімге құқығы бар.

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 31-бабы 1-тармағы 1) тармақшасына сәйкес, БЖЗҚ-дан міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу құқығына БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар, Заңның 11-бабы 1-тармағына сәйкес зейнет жасына толған адамдар, атап айтқанда, 63 жасқа толған ерлер, 58 жасқа толған әйелдер (2018 жылғы 1 қаңтардан бастап - 58,5 жасқа толғанда; 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап - 59 жасқа толғанда; 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап - 59,5 жасқа толғанда; 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60 жасқа толғанда; 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толғанда; 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толғанда; 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толғанда; 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толғанда; 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқа толғанда; 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап 63 жасқа толғанда) ие болады.

01.01.2018 жылдан бастап жалпы әйелдер үшін тағайындалған зейнет жасы 58,5 жас екенін ескере отырып, Сіз зейнет жасына толуыңызға байланысты зейнетақы төлемін тағайындау туралы өтініш бере алмайсыз, себебі 58,5 жасқа Сіз тек 2019 жылдың ақпан айында толасыз.

Сіздің зейнет жасына толуға байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш беруге құқығыңыз 2019 жылдың тамыз айында Заңның 31-бабы 1-тармағы 1) тармақшасына сәйкес, Сіз 59 жасқа толған кезде туындайды.

Сіздің назарыңызды жасы бойынша (01.01.1998 жылға дейінгі өтіл үшін) зейнетақы төлемдерін, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемдерін және БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін зейнетақы төлемдерін алушы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларына (бұдан әрі - Қағидалар) сай Мемлекеттік корпорация бөлімшелеріне (ХҚО) бірыңғай өтінішпен және құжаттар пакетімен келеді.

Бюджеттік қаражат пен зейнетақы жинақтары есебінен берілетін төлемдер өтініште көрсетілген банктік шотқа бір күнде жүзеге асырылатын болады. Сондай-ақ, көрсетілген өтініш негізінде алушыға мемлекеттік кепілдік төлемі (инфляция деңгейі мен зейнетақы жинақтарының сомасы ескерілген нақты енгізілген МЗЖ сомалары арасындағы айырмалар) бойынша проактивті қызмет (әдеттегідей) көрсетілетін болады.

Бұл ретте БЖЗҚ-дан берілетін алғашқы зейнетақы төлемі өтініш Мемлекеттік корпорацияға тіркелген күннен бастап он жұмыс күні ішінде не алушының БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған күннен (яғни, зейнет жасына толғаннан кейін) бастап он жұмыс күні ішінде  жүзеге асырылады. Одан кейінгі БЖЗҚ-дан берілетін ай сайынғы төлемдер Мемлекеттік корпорация бекіткен зейнетақы төлемдерінің кестесіне сәйкес жүзеге асырылатын болады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 26 тамыздағы № 852 «Қазақстан Республикасы азаматының паспортын, Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігін, шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхатты, азаматтығы жоқ адамның куәлігі мен босқын куәлігін ресімдеу, беру, ауыстыру, тапсыру, алып қою және жою қағидаларын бекіту туралы» Қаулысының ережелеріне сәйкес, жеке басты куәландыратын құжаттарды жоюды комиссия жойылатын құжаттың нөмірі мен түрін, оның иесі туралы мәліметтерді, құжаттың жарамсыз болу себептерін қамтитын, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі (бұдан әрі – ҚР ІІМ) бекіткен нысан бойынша жою туралы акті жасай отырып, айына кем дегенде бір рет жүргізеді, одан соң бұл мәліметтер Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Жеке тұлғалар» мемлекеттік дерекқорына (бұдан әрі – ЖТ МДҚ) беріледі.

ҚР ІІМ халықтың көші-қон саласын реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган болып есептелетінін ескерсек, алушыларға ЖТ МДҚ-дағы мәліметтерді өзектендіру (беру) бөлігіндегі одан арғы әрекеттерді нақтылау мақсатында осы мекемеге хабарласуға кеңес береміз.

БЖЗҚ зейнетақы жинақтары төлемін жүзеге асыруға тек алушы Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарына сәйкес құжаттардың толық пакетін ұсынғаннан кейін, соның ішінде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Жеке тұлғалар» Мемлекеттік дерекқорында Қазақстан Республикасының уәкілетті органдары бұрын берген Сіздің жеке басыңызды куәландыратын құжаттың ҚР шегінен тыс ТТЖ кетуге не шетелдікке немесе азаматтығы жоқ тұлғаға Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға берілген рұқсаттың жойылу себебі бойынша  жарамсыз болып қалғандығы туралы мәлімет болған кезде ғана жүзеге асыруға құзыретті.

Бұл ретте БЖЗҚ-ның Қағидаларда көзделмеген басқа да қосымша құжаттар не мәліметтер негізінде зейнетақы жинақтары төлемін жүзеге асыруға құқығы жоқ.

Зейнетақы жинақтарын төлеу тәртібі «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен емес, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 Қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қағидаларымен реттеледі. Аталған Қағидаларда зейнетақы жинақтарын төлеу Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерінде өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуіне не шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсатының күші жойылуына байланысты Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің не Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің жарамсыздығы туралы мәліметтер болған жағдайда жүзеге асырылатыны көзделген. Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерінде аталған құжаттардың азаматтығын жоғалту себебі бойынша жарамсыздығы туралы ақпарат болған жағдайда, «БЖЗҚ» АҚ зейнетақы жинақтарын төлеу туралы өтінішті қабылдаудан бас тартады.

2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 98-бабы 3-тармағына сәйкес, мүше мемлекеттердің еңбекшілері мен отбасы мүшелерін әлеуметтік қамсыздандыру (әлеуметтік сақтандыру) (зейнетақыдан басқа) әлеуметтік сақтандыру жұмысқа орналастырушы мемлекеттің азаматтарына қолданылатын шарттарда және тәртіппен жүзеге асырылады.

Қазіргі уақытта Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің, яғни Беларусь Республикасындағы, Ресей Федерациясындағы, Армения Республикасындағы, Қырғыз Республикасындағы, Қазақстан Республикасындағы (бұдан әрі – ЕАЭО) зейнетақымен қамсыздандыру саласының уәкілетті және құзыретті органдары Еуразиялық экономикалық комиссиямен бірлесе отырып, Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісім (бұдан әрі – Келісім) жобасы бойынша жұмысын жалғастыруда. Келісім жобасымен жұмыс барысы Еуразиялық экономикалық комиссияның www.eurasiancommission.org. сайтында жарияланып отырады.

Қазақстан Республикасының зейнетақы заңнамасына сәйкес, міндетті зейнетақы жарналары тікелей агенттен (жұмыс берушіден) түседі. РФ Мемлекеттік зейнетақы қорынан салымшының «БЖЗҚ» АҚ-дағы жеке зейнетақы шотына зейнетақы жинақтарын аудару тәртібі көзделмеген.

Көрсетілген ақпарат шындыққа сәйкеспейді.

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына, атап айтқанда, «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сай, БЖЗҚ-дан міндетті және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу құқығына ҚР шегінен тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар ие.    

Бұл ретте БЖЗҚ зейнетақы төлемдерін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тәртіпте жүзеге асырады. 

Сонымен, жеке алғанда, БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар және БЖЗҚ-ға ҚР заңнамасында белгіленген құжаттарды (соның ішінде Ресей азаматының шетелдік паспорты) тапсырған шетелдіктерге, соның ішінде Ресей Федерациясының азаматтарына, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінде шетелдіктің ҚР шегінен тыс тұрғылықты тұратын жерге кетуін белгіленген тәртіп бойынша ресімдеуі туралы мәліметтер болған кезде, БЖЗҚ зейнетақы жинақтары төлемін салық заңнамасына сәйкес, ҚР бюджетіне төлеуге жататын жеке табыс салығын ұстай отырып, бір рет және толық көлемде жүзеге асырады.

Аталған өзгерістер шетелдіктер мен азаматтығы жоқ тұлғаларға Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрғылықты тұратын жерге кетуіне байланысты зейнетақы жинақтарын төлеу тәртібіне қатысты емес. Төлем жасау тәртібі бұрынғыдай қалдырылады.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі– ҚР АК) 26-бабына сәйкес, жүйке ауруы немесе ақыл-есiнiң кемдiгi салдарынан өз әрекеттерiнiң мәнiн түсiне алмайтын немесе не iстегенiн бiлмейтiн азаматты сот әрекет қабiлеттiлiгi жоқ деп тануы мүмкiн, соған байланысты оған қорғаншылық белгiленедi.

Әрекет қабiлеттiлiгi жоқ деп танылған азаматтың атынан мәмiлелердi оның қорғаншысы жасайды.

Әрекет қабiлеттiлiгi жоқ адам сауығып кеткен немесе денсаулығы едәуiр жақсарған жағдайда сот оны әрекет қабiлеттiлiгi бар деп таниды, бұдан кейiн одан қорғаншылық алынады.

ҚР АК 164-бабына сай, әрекет қабiлеттiгi жоқ азаматтардың атынан мәмiлелердi олардың заңды өкiлдерi жасайды.

«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 122-бабы 4-тармағында, қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа мұқтаж және тиiстi білім беру, медициналық ұйымдардағы, халықты әлеуметтiк қорғау ұйымдарындағы адамдардың қорғаншылары немесе қамқоршылары осы ұйымдардың әкiмшiлiктері болып табылатыны көзделген.

Осылайша, қабілетсіз/қабілеті шектеулі кәмелетке толған тұлғаның заңды өкілі өтінішпен келген кезде зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпарат беруге негіз бола алатын құжаттарға:

1) қабілетсіз/қабілеті шектеулі кәмелетке толған тұлғаның жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа);

2) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа);

кәмелетке толған қабілетсіз адамға қорғаншының немесе қабілеті шектеулі адамға қамқоршы тағайындалғандығын растайтын құжат (қорғаншының (қамқоршының) куәлігі/қорғаншы (қамқоршы) етіп тағайындалғандығы туралы анықтама немесе жергілікті атқарушы органдардың (әкімшілік) қорғаншы (қамқоршы) тағайындау туралы шешімі немесе соттың қорғаншылық (қамқоршылық) тағайындау туралы шешімі негізінде халықты әлеуметтік қорғау жөніндегі уәкілетті орган беретін қорғаншының/қамқоршының мәртебесін растайтын құжат).

«Салық және бюджетке міндетті басқа да төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының кодексін қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 33-бабында мазмұндалған редакциясында әрекет ететін Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 326 және 320 баптарына сай, зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа жатқызылатын, салық салынатын және зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа қолданылатын салық мөлшерлемесі қолданылатын төлемдер анықталған.

326-бап. Зейнетақы төлемдері түріндегі кіріс

Салық салуға жататын, зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары:

1) салық төлеушілердің:

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті зейнетақы жарналары;

2014 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болған, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ерікті кәсіптік зейнетақы жарналары;

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары;

ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт талаптарына сәйкес ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан;

2) «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес зейнеткерлік жасқа толған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұрғылықты жерге кеткен Қазақстан Республикасының резидент-жеке тұлғаларына;

3) «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес зейнеткерлік жасқа толмаған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұрғылықты жерге кеткен Қазақстан Республикасының резидент-жеке тұлғаларына;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалған зейнетақы жинақтары түрінде жеке тұлғаларға жүзеге асыратын төлемдер жатады.

320-бап. Салық мөлшерлемелері

Осы баптың 2-тармағында көрсетiлген кірістерді қоспағанда, салық төлеушiнiң кірістеріне 10 пайыз мөлшерлеме бойынша салық салынады.

Заңның 33-бабында мазмұндалған редакцияда қолданылып жүрген Салық кодексінің 353-бабы 3-тармағына сай, зейнетақы төлемдері түріндегі салық салынатын кіріс мөлшері мына тәртіпте айқындалады:

1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан:

салық салынатын зейнетақы төлемдері түріндегі табыс сомасы,  

минус

Салық кодексінің 341-бабы 1-тармағында көзделген жеке табыс салығы бойынша түзету сомасы,

минус

Салық кодексінің 345-бабы 1-тармағында көзделген тәртіп пен мөлшердегі салықтық шегерім мөлшері;

2) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан салық салынатын зейнетақы төлемдері түріндегі кіріс мөлшерінде.

345-бап. Зейнетақы төлемдері мен жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша салықтық шегерім

1. Салық салуға жататын, зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске салықтық шегерім мынадай мөлшерлерде қолданылады:

1) осы Кодекстің 326-бабының 1) тармақшасында көзделген төлемдер бойынша - зейнетақы төлемі жүзеге асырылатын әрбір ай үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және зейнетақы төлемі түріндегі кірісті есепке жазу күніне қолданыста болатын бір ең төмен жалақы мөлшерінде;

2) осы Кодекстің 326-бабының 2) тармақшасында көзделген төлемдер бойынша - республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және зейнетақы төлемі түріндегі кірісті есепке жазу күніне қолданыста болатын ең төмен жалақы мөлшерінің 12 еселенген мөлшерiнде.

Бұл ретте, Салық кодексінің 346-бабы 1-тармағы 2) және 3) тармақшасына және 341-бабы 1-тармағы 18) тармақшасына сәйкес, сондай-ақ уәкілетті органдардан алынған түсініктемелерге сай (жауаптар БЖЗҚ-ның www.enpf.kz веб-сайтында «Зейнетақы жүйесі туралы/Зейнетақы заңнамасы/Түсініктемелер» бөліміне орналастырылған):

1) стандартты салық шегерімдері (бұдан әрі – стандарттық шегерім), зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске қолданылмайды.

Тиісінше, осы тармақшаны қолдану күніне мұндай адамның:

Ø Ұлы Отан соғысына қатысушы және оған теңестірілген адам;

Ø Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған адам;

Ø 1941 жылғы 22 маусым - 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған адам;

Ø I, II немесе III топтардағы мүгедек;

Ø мүгедек бала болып табылатыны негізінде және

Ø мүгедек баланың ата-анасының, қорғаншысының, қамқоршысының бірі – мұндай әрбір мүгедек балаға ол он сегіз жасқа толғанша;

Ø «бала кезден мүгедек» себебі бойынша мүгедек деп танылған адамның ата-анасының, қорғаншысының, қамқоршысының бірі – әрбір мұндай адам үшін оның бүкіл өмірі бойына;

Ø (ұлды, қызды) асырап алушылардың бірі, - әрбір мұндай адам үшін асырап алынған бала он сегіз жасқа толғанға дейін;

Ø жетім және асыраушы ата-анасынан айырылып қалған балаларды отбасына қабылдаған ата-ананың бірі, - мұндай әрбір адам үшін жетім балаларды және асыраушы ата-анасынан айырылып қалған балаларды басқа отбасының қабылдауына беру туралы шарттың әрекет ету мерзімі ішінде күнтізбелік жыл үшін ең төмен жалақының 75 еселенген мөлшері.

БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске қолданылмайды.

Осылайша, БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске Салық кодексінің 345-бабы 1-тармағында көрсетілген салықтық шегерім сомасы алынған 10% мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы (бұдан әрі – ЖТС) салынады.

2) БЖЗҚ «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 50-бабы 5-тармағында көзделген жерлеуге біржолғы төлемді жүзеге асырған кезде 8-еселенген ең төменгі жалақы мөлшері шегіндегі табысты түзету Салық кодексінің 341-бабы 1-тармағы 18) тармақшасына сай қолданылмайды.;

Сонымен, жерлеуді жүзеге асырған адамға БЖЗҚ-дан жерлеу үшін берілетін біржолғы төлемге 10 пайыз мөлшерлеме бойынша ЖТС салынады.

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жеке тұлғаларға мұраға қалдырылған зейнетақы жинақтары түріндегі мұра бойынша біржолғы төлемге 10 пайыз мөлшерлеме бойынша ЖТС салынады.

Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрғылықты тұратын жерлерге кеткен жеке тұлға-бейрезиденттерге берілетін біржолғы төлемге 10 пайыз мөлшерлеме бойынша ЖТС салынады.

«Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 26-бабына сәйкес, еңбек ету қабiлетiнен айырылған және (немесе) жұмысынан айырылған, сондай-ақ жүктілігіне және босануына, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуына және бала бір жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты табысынан айырылған жағдайларда берiлетiн әлеуметтiк төлемдерден Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамасына сәйкес мiндеттi зейнетақы жарналары ұсталып қалады және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жiберiледi.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 18 қазандағы № 1116 қаулысымен бекітілген Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есебіне жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдеріне сәйкес мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан еңбек ету қабілетінен айырылу және (немесе) жұмысынан айырылу, жүктілігіне, босануына, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуына байланысты, баланың бір жасқа толғанға дейінгі күтіміне байланысты табысынан айырылу жағдайына берілетін әлеуметтік төлемдерден міндетті зейнетақы жарналарын, сондай-ақ бюджет қаражаты есебінен субсидияланатын міндетті зейнетақы жарналарын ай сайын есептеуді және ұстап қалуды міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасасқан жеке тұлғалардың бірыңғай тізіміне сәйкес "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ жүзеге асырады.

Зейнетақы жинақтарының төлемін жүргізу үшін банктік қызметтерді көрсету туралы шартқа сәйкес зейнетақы жинақтарын ресімдейтін алушылардан комиссиялық сыйақы ұстамай, зейнетақы жинақтарының төлемін жүргізу қызметтерін көрсететін екінші деңгейдегі банктердің тізімі мынадай:

1) "ForteBank" АҚ

2) "Қазақстан Халық Банкі" АҚ

3) "БанкЦентрКредит" АҚ

4) "Цеснабанк" АҚ

5) "Еуразиялық Банк" АҚ

6) "Tengri Bank" АҚ

7) "Қазпошта" АҚ

МЗЖ мен МКЗЖ аудару үшін деректемелер www.enpf.kz БЖЗҚ сайтында Қызметтер – Жұмыс берушілерге – МЗЖ және МКЗЖ аудару үшін деректемелер бөлімінде көрсетілген.

МЗЖ, МКЗЖ, оның ішінде берешек «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ арқылы мынадай деректемелер бойынша аударылады:

бенефициар: «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ

бенефициар банкі: «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ

бенефициар БСК: GCVPKZ2A

бенефициар ЖСК: KZ12009NPS0413609816

бенефициар БСН: 160440007161

ТТК: 010 (МЗЖ), 015 (МКЗЖ), 019 (МЗЖ өсімпұлы), 009 (МКЗЖ өсімпұлы).