СҰРАҚ-ЖАУАП

1.  Қазақстандағы зейнетақы: міндетті жарналарды кім және қалай салуы тиіс?

Зейнетақы жарналарын салуға міндетті қазақстандықтар мұны бірнеше тәсілмен жүзеге асыра алады.

Бірінші. Егер адам жалданып жұмыс істесе, оның жұмыс берушісі (агенті) ай сайын жұмыс үшін төлейтін соманың 10%-ы мөлшерінде міндетті зейнетақы жарнасын (МЗЖ) ұстап, аударуы керек.

Екінші. Азаматтық-құқықтық сипаттағы (АҚС) шарт бойынша жұмыс істейтін қазақстандық салық агенті болып табылатын тұлғамен серіктес болады. Бұл агент БЖЗҚ-ға МЗЖ түрінде аударылатын ай сайынғы табыстың 10%-ын ұстап қалады.

Үшінші. Адам салық агенттеріне қатысы жоқ адаммен азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт бойынша жұмыс істейді делік. Бұл жағдайда қазақстандықтың өзі БЖЗҚ-ға ай сайынғы табыстың кемінде 10%-ын, бірақ ең төменгі жалақының (ЕТЖ) 50 еселенген мөлшерінің 10%-нан аспайтын мөлшерін аударады. Мұны екінші деңгейлі банктер немесе «Қазпошта» АҚ арқылы жасауға болады.

Төртінші. Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар да осындай жарналарды сала алады. Өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтарға жататын Қазақстан тұрғындары Бірыңғай жиынтық төлемді (БЖТ) төлеуі тиіс. Қазір ол республикалық маңызы бар қалалар мен облыс орталықтарында тұратындар үшін 3063,00 теңгені құрайды. Барлық қалған аймақтар үшін БЖТ 1 531,50 теңгеге тең.

Бесінші. Жеке кәсіпкерлер үшін бәрі біршама қарапайым, бірақ төлем жүйесі бойынша емес, мөлшерін анықтау бойынша ғана. Жеке практикамен айналысатын ЖК иесі салық кезеңінің әрбір айы үшін МЗЖ мөлшерін есептейді, содан кейін алынған соманы БЖЗҚ-дағы өз шотына аударады.

2.  Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (ЖМЗЖ) дегеніміз не?

Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 21 маусымдағы №105-V «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданыстағы жинақтаушы жүйе жаңа шартты-жинақтаушы құрамдауышпен - жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарымен (бұдан әрі – ЖМЗЖ) толықтырылады.

Заңның 25-1 бабына сәйкес:

- ЖМЗЖ агенттің өз қаражаты есебінен қызметкердің ЖМЗЖ есептеу үшін қабылданатын ай сайынғы табысының 5% мөлшерінде жүзеге асырылады;

- жеке практикамен (ЖП) айналысатын адамдар, сондай-ақ жеке кәсіпкерлер (ЖК) үшін БЖЗҚ-ға төленуге жататын ЖМЗЖ салық кезеңінің әрбір айы үшін есептелетін кірістің 5% мөлшерінде, бірақ ең төменгі жалақының (ЕТЖ) 5%-нан кем болмайтын мөлшерде белгіленеді. ЖП-мен айналысатын тұлға, сондай-ақ ЖК кірісті өз бетінше айқындайды. Кіріс болмаған жағдайда ЖП-мен айналысатын адамдар, сондай-ақ ЖК ЕТЖ-нің кемінде 5%-ы мөлшерінде ЖМЗЖ төлеуге құқылы;
- шаруа және фермер қожалықтары үшін, жалдамалы жұмыскерлер мен шаруа немесе фермер қожалығының басшылары үшін ЖМЗЖ салық кезеңінің әрбір айы үшін есептелетін ЕТЖ-нің 5% мөлшерінде белгіленеді.

ШЗШ - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келіп түскен ЖМЗЖ және өзге де түсімдер туралы мәліметтер, сондай-ақ тиісті қаржы жылына арналған ЖМЗЖ есебінен төленетін зейнетақы төлемдерінің мөлшері туралы мәліметтер есепке алынатын, БЖЗҚ-да жеке тұлғаның атына ашылған шартты зейнетақы шоты.

ЖМЗЖ мемлекет, қызметкер және жұмыс беруші арасындағы зейнетақымен қамсыздандыру жауапкершілігін бөлу арқылы зейнетақымен қамсыздандыру деңгейін арттырады. 

Жұмыс берушіге теңгерімді жүктемені ұстап тұру мақсатында 2023 жылдан бастап жарнаны біртіндеп 5%-ға дейін ұлғайта отырып, ЖМЗЖ-ны кезең-кезеңімен енгізу мүмкіндігі қарастырылуда.

3.  Заңды тұлға өз қызметкерлері үшін зейнетақы аударымдарын қалай жүзеге асырады?

Зейнетақы қызметтерін ұсынуды жақсарту мақсатында БЖЗҚ «Заңды тұлғаның кабинеті» деген жаңа жобаны іске қосты, бұл жоба жұмыс берушіге қызметкерлердің зейнетақы аударымдарын оңай әрі жеңіл аударуға мүмкіндік береді.

Бұл сервис салық агенттері болып табылатын жұмыс берушілерге арналған, олардың міндеттеріне қызметкерлердің зейнетақы жарналарын аудару кіреді және сервис міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және ерікті зейнетақы жарналарын төлеу бойынша төлем тапсырмаларын құруға, редакциялауға және баспаға жіберуге мүмкіндік береді.

Аталған сервистің аясында редакциялау (қызметкерлерді алып тастау және қосу) мүмкіндігімен бірге БЖЗҚ-ға төлемдері жіберілуі тиіс қызметкерлердің тізімін көруге болады. Бұдан бөлек, сервис төлемдер тарихынан бұрын құрылған төлем тапсырмалары бойынша барлық деректерді көруге мүмкіндік береді.

Заңды тұлғаның кабинетіне кіру рұқсаты қол қоюға құқығы бар заңды тұлғаның бірінші басшысына немесе заңды тұлғалар үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық куәландырушы орталығы берген электрондық цифрлық қолтаңба болған кезде ғана қаржылық құжаттарға қол қою құқығы бар тұлғаға берілген.

4. МЗЖ қалай қайтарылады?

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 18 қазандағы №1116 «Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есебіне жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдері туралы» қаулысының 19-тармағына сай агент мiндеттi зейнетақы жарналарын және (немесе) өсiмпұлды есептеу, аудару кезінде жіберілген қателерді анықтаған немесе салымшының (алушының) қателердің анықталғаны туралы жазбаша өтінішін алған жағдайда қателерді міндетті зейнетақы жарналарының және (немесе) өсімпұлдың кейінгі аударымдарын реттеу жолымен түзетеді.

Мiндеттi зейнетақы жарналарының және (немесе) өсiмпұлдың кейінгі аударымдарын реттеу жолымен қателерді түзету мүмкін болмаған кезде агент қате аударылған мiндеттi зейнетақы жарналарын және (немесе) өсiмпұлды қайтару туралы өтінішпен «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамға (Мемлекеттік корпорация (бұрынғы - ЗТМО) жүгінеді.

Қате аударылған мiндеттi зейнетақы жарналарын және (немесе) өсiмпұлды қайтару туралы өтінішке салымшының (алушының) өзінің жеке зейнетақы шотынан қате есептелген сомаларды есептен шығаруға келісетіні туралы нотариат куәландырған өтініші қоса беріледі.

Агенттің өтініші негізінде Мемлекеттік корпорация қате аударылған МЗЖ және (немесе) өсiмпұлды қайтаруға электронды түрде өтінім құрады және БЖЗҚ-ға жібереді.

БЖЗҚ қате аударылған МЗЖ және (немесе) өсiмпұлды қайтаруға электронды түрдегі өтінімді Мемлекеттік корпорациядан алғаннан кейін қайтаруды жүзеге асырады.

5. БЖЗҚ-ға МЗЖ-ның түсу мерзімі?

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 18 қазандағы №1116 «Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есебіне жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» Қаулысының 19-тармағына сай (10,11-тармақтар), «Азаматтарға арналған Үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамына (Мемлекеттік корпорация (бұрынғы - ЗТМО)) міндетті зейнетақы жарналарын, оның ішінде берешекті аудару жүргізіледі. Мемлекеттік корпорация міндетті зейнетақы жарналарын БЖЗҚ-ға міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасаған жеке тұлғалардың бірыңғай тізіміне сәйкес аударады. Салымшылардың міндетті зейнетақы жарналарының сомасы Мемлекеттік корпорацияның шотына келіп түскен күннен бастап үш жұмыс күні ішінде МТ-100 форматындағы электрондық төлем тапсырмаларымен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударылады.

6. Төлеушілер міндетті зейнетақы жарналарын қандай мерзімде аударуы тиіс?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» 2013 жылғы 21 маусымдағы № 105-V Қазақстан Республикасы заңының (Заң) 24-бабының 7-тармағына сәйкес, ұсталынған (есебiне жазылған) мiндеттi зейнетақы жарналарын, мiндеттi кәсiптiк зейнетақы жарналарын «Азаматтарға арналған Үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамына (Мемлекеттік корпорация) (бұрынғы ЗТМО) аударады:

1) жеке кәсiпкерлер мен заңды тұлғалар (7-тармақтың 2), 5) және 6) тармақшаларында көрсетілген тұлғалардан басқа), жеке практикамен айналысатын тұлғалар, қызметкерлерге төленген табыстардан, сондай-ақ мәні жұмысты орындау (қызмет көрсету) болып табылатын, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жеке тұлғаларға төленген табыстардан - табыстар төленген айдан кейiнгi айдың 25-күнінен кешiктiрмей;

2) жеке кәсiпкерлер (7-тармақтың 5) тармақшасында көрсетілген жеке кәсіпкерлерден басқа), жеке практикамен айналысатын тұлғалар өзінің пайдасына - есептi айдан кейiнгi айдың 25-күнiнен кешiктiрмей;

3) патент негiзiнде арнайы салық режимiн қолданатын жеке кәсiпкерлер - Қазақстан Республикасының салық заңнамасында патент құнын төлеу үшiн көзделген мерзiмде; 6-тармақша 17.11.2015 жылғы № 408-V ҚР Заңының редакциясында баяндалды (2016 жылғы 1 наурыздан бастап қолданысқа енгізілді) (ескі редакциясын қараңыз)

4) Мемлекеттік корпорация - әлеуметтiк төлемдер жүзеге асырылатын айдан кейiнгi айдың 15-күнiнен кешiктiрмей;

5) сақтандыру ұйымы - жалақыдан (табыстан) айырылумен байланысты зиянды өтеу ретінде сақтандыру төлемін жүзеге асыратын айдан кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірмей;

6) «Салық және басқа да бюджетке төленетін міндетті төлемдер (Салық кодексі)» Қазақстан Республикасы Кодексінің 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлем төлеушілер болып табылатын жеке тұлғалар – Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген мерзімде аударады.

Осылайша, Заң бойынша мiндеттi зейнетақы жарналарын төлеушілерге төлемді жүзеге асыру үшін әр түрлі мерзімдер қарастырылған.

7.  Жеке кәсіпкерлер зейнетақы жарналарын аударуды қалай жүзеге асырады?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (Заң) 25-бабының 4-тармағына сай жеке практикамен айналысатын адамдар, жеке кәсіпкерлер үшiн өз пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын мiндеттi зейнетақы жарналары алынатын кірісінің 10 пайызы мөлшерiнде, бiрақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгiленген ең төмен жалақы мөлшерiнiң 10 пайызынан кем болмайтын және ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерiнiң 10 пайызынан жоғары болмайтын мөлшерде белгiленедi.

Шаруа немесе фермер қожалықтары үшiн шаруа немесе фермер қожалығының кәмелетке толған мүшесiнiң (қатысушысының) және басшысының пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын, салықтық кезеңнiң әрбiр айы үшiн есептелетiн мiндеттi зейнетақы жарналары республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгiленген ең төмен жалақы мөлшерiнiң 10 пайызынан кем болмайтын және ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерiнiң 10 пайызынан жоғары болмайтын мөлшерде белгiленедi.

Шаруа немесе фермер қожалығының кәмелетке толған мүшелерiнiң (қатысушыларының) пайдасына мiндеттi зейнетақы жарналары олар кәмелетке толған жылдан кейiнгi күнтiзбелiк жылдың басынан бастап есептелуге және төленуге жатады.

Жеке практикамен айналысатын адам, сондай-ақ жеке кәсiпкер өз пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына мiндеттi зейнетақы жарналарын есептеу үшiн дербес айқындайтын кіріс алынатын кіріс болып табылады.

Кіріс болмаған жағдайда, жеке практикамен айналысатын адамдар, сондай-ақ жеке кәсіпкерлер республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақы мөлшерінің 10 пайызы есебімен өз пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеуге құқылы.

4-тармақтың бесінші және алтыншы бөліктері 26.12.18 ж. № 203-VI ҚР Заңына сәйкес 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады.

«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлемді төлеушілер болып табылатын жеке тұлғалар үшін өз пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын міндетті зейнетақы жарналары республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда, астанада – айлық есептік көрсеткіштің 1 еселенген мөлшерінің және басқа елді мекендерде айлық есептік көрсеткіштің 0,5 еселенген мөлшерінің 30 пайызын құрайды.

Бұл ретте республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің мөлшері қолданылады.

Қараңыз: Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есебіне жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдері. Бап 26.12.19 ж. № 287-VI ҚР Заңына сәйкес 4-1 тармақпен толықтырылды (2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) 4-1. Осы Заңның 24-бабының 2-тармағының 5) тармақшасында көзделген жағдайды қоспағанда, мәні жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын жеке тұлғалар үшiн бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын мiндеттi зейнетақы жарналары алынатын кірістің 10 пайызы мөлшерiнде, бiрақ тиісті қаржы жылына республикалық бюджет туралы заңда белгiленген ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерiнiң 10 пайызынан жоғары болмайтын мөлшерде белгiленедi.

Заңның 39-бабының 2-тармағында көрсетілген азаматтар үшін өз пайдасына міндетті зейнетақы жарналары алынатын кірістің 10 пайызы, бірақ тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төмен жалақының 10 пайызынан кем болмайтын мөлшерде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жатады.

8. Жақындарымның пайдасына зейнетақы жарналарын аударсам бола ма?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (Заң) 24-бабының 9-тармағына сай міндетті зейнетақы жарналарын басқа тұлғаның пайдасына төлеуге болмайды.

Заңның 24-бабының 1-тармағына сай бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын агенттер Заңда анықталған мөлшерлемелер бойынша төлеуі тиіс.

9. Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (МКЗЖ) есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын (ЖЗШ) ашу тәртібі?

26.10.2021 ж. бастап «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 37-бабының 2-тармағына сәйкес міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында ЖЗШ ашу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен міндетті зейнетақы жарналарын аудару кезінде Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімдері негізінде жүзеге асырылады.

БЖЗҚ-да жеке тұлғаның МКЗЖ есепке алу үшін ашық ЖЗШ болмаған жағдайда, жеке зейнетақы шоты электрондық төлем тапсырмасында көрсетілген жеке тұлғаның деректемелеріне агент БЖЗҚ-ға аударған, «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамынан келіп түскен бастапқы МКЗЖ сомасының негізінде ашылады.

Осыған байланысты, 26.10.2021 ж. бастап жеке тұлғалардың БЖЗҚ-да МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашуға өтініш беруі талап етілмейді.

Жеке тұлғаның Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында МКЗЖ есепке алу үшін ашылған ЖЗШ болған жағдайда, МКЗЖ есепке алуға арналған ЖЗШ қайта ашу жүзеге асырылмайды.

Бұл ретте жеке тұлғаның пайдасына МКЗЖ төлеген агент МКЗЖ есепке алу үшін бұрын ашылған ЖЗШ-ға МКЗЖ есепке алынған күннен бастап МКЗЖ есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі.

10. Қазақстан аумағына келген шетелдік азаматтар мен азаматтығы жоқ тұлғалар МЗЖ, МКЗЖ және ЕЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашу туралы өтініш бере алады ма?

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңының (Заң) 2-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар, егер заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей зейнетақымен қамсыздандырылу құқығын пайдаланады.

Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар жеке басын куәландыратын құжаты (шетелдік үшін – шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты, азаматтығы жоқ тұлғалар үшін – азаматтығы жоқ тұлғаның куәлігі) болған кезде Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандырылу құқығына ие болады.

2019 жылдың 8 қаңтарынан бастап Заңның 37-бабының 2-тармағына сай МЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-да ЖЗШ ашу автоматты режимде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәріппен МЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде жүзеге асырылады. Егер жеке тұлғаның БЖЗҚ-да МЗЖ есепке алу үшін ашық ЖЗШ болмаған жағдайда, МЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ «Азаматтарға арналған Үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамынан (Мемлекеттік корпорация) келіп түскен, электронды төлем тапсырмасында көрсетілген жеке тұлғаның деректемелеріне агенттің БЖЗҚ-ға аударған бастапқы МЗЖ сомасының негізінде ашылады.

Осыған байланысты 2019 жылдың 8 қаңтарынан бастап МЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашу үшін жеке тұлғалардың БЖЗҚ-ға өтініш беруі талап етілмейді.

2021 жылдың 1 мамырынан бастап ЕЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-да ЖЗШ ашу:

- ЕЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға агенттер (заңды тұлғалар) ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде;

- жеке тұлғаның өз пайдасына немесе үшінші тұлғаның пайдасына ЕЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға келіп түскен бастапқы жарнаның негізінде;

- Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегі банктерiнде орналастырылған депозиттерге мiндеттi кепiлдiк беру туралы» Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдікті жүзеге асырған ұйымдардан БЖЗҚ-ға келіп түскен алғашқы талап етілмеген кепілдікті өтем сомасының негізінде жүзеге асырылады.

Осыған байланысты, 01.05.2021 ж. бастап БЖЗҚ-да ЕЗЖ есепке алу үшін жеке тұлғалардың ЖЗШ ашуы үшін шарт жасауы талап етілмейді. БЖЗҚ-ға ЕЗЖ төлеуді екінші деңгейдегі банктер (ЕДБ) немесе «Қазпошта» АҚ арқылы жүзеге асыруға болады. Жекелеген ЕДБ жарналарды онлайн аудару мүмкіндігін (мобильді қосымша немесе өзіне-өзі қызмет көрсету терминалдары арқылы) ұсынады.

26.10.2021 ж. бастап Заңның 37-бабының 2-тармағына сәйкес міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке зейнетақы шотын ашу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен міндетті зейнетақы жарналарын аудару кезінде Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімдері негізінде жүзеге асырылады. БЖЗҚ-да жеке тұлғаның МКЗЖ есепке алу үшін ашық ЖЗШ болмаған жағдайда, жеке зейнетақы шоты электрондық төлем тапсырмасында көрсетілген жеке тұлғаның деректемелеріне агент БЖЗҚ-ға аударған, «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамынан келіп түскен бастапқы МКЗЖ сомасының негізінде ашылады.

Осыған байланысты, 26.10.2021 ж. бастап жеке тұлғалардың БЖЗҚ-да МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашуға өтініш беруі талап етілмейді. Жеке тұлғаның Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында МКЗЖ есепке алу үшін ашылған ЖЗШ болған жағдайда, МКЗЖ есепке алуға арналған ЖЗШ қайта ашу жүзеге асырылмайды. Бұл ретте жеке тұлғаның пайдасына МКЗЖ төлеген агент МКЗЖ есепке алу үшін бұрын ашылған ЖЗШ-ға МКЗЖ есепке алынған күннен бастап МКЗЖ есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі.

11. Менің пластикалық терезелер шығаратын шағын компаниям бар, компаниямда керемет шеберлер жұмыс істейді. Ынталандыру ретінде олардың зейнетақы шоттарына ерікті жарналарды аударсам деймін. Мұны қалай жасауға болады және бұл жағдайда мен үшін оң әсерін беретін жағдайлар бар ма?

Ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) салымшы – жеке тұлға өз табысы есебінен өз пайдасына, сондай-ақ салымшы - жеке немесе заңды тұлға алушының пайдасына аудара алады. ЕЗЖ кезеңділігін салымшы өз бетінше айқындайды.

Бұл ретте жұмыс беруші өз қызметкерлерінің пайдасына ЕЗЖ аудара отырып, салық салу кезінде артықшылықтарға ие болады, өйткені салық агентінің қызметкердің пайдасына өз қаражаты есебінен төлейтін ЕЗЖ корпоративтік табыс салығын есептеу кезінде шегерімге жатқызылады, ал жұмыс берушінің қызметкердің пайдасына төлеген ЕЗЖ сомалары қызметкердің табысы ретінде қарастырылмайды және жеке табыс салығын салу кезінде есепке алынбайды.

Қызметкер үшін бұл ЕЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары сомасының ұлғаюына және тиісінше БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдерінің мөлшерінің ұлғаюына оң әсерін тигізеді. Бұдан бөлек, қызметкердің жұмыс берушіге өтініш беру мүмкіндігі бар, соның негізінде жұмыс беруші өтініш берушінің не үшінші тұлғаның пайдасына БЖЗҚ-ға ЕЗЖ-ны тұрақты түрде аударып отырады.

БЖЗҚ-да ЕЗЖ есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын ашу үшін БЖЗҚ-ға жеке тұлғадан өз пайдасына немесе үшінші тұлғаның пайдасына түскен бастапқы ЕЗЖ / уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен ЕЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негіз болып табылады.

Салымшы (алушы) ЕЗЖ сомасы түскен күннен бастап ЕЗЖ есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі.

Екінші деңгейдегі банктер және «Қазпошта» АҚ бөлімшелері арқылы ЕЗЖ аударуға болады. Жекелеген ЕДБ жарналарды онлайн түрде (мобильді қосымшасы немесе өзіне-өзі қызмет көрсету терминалдары арқылы) аударуға мүмкіндік береді.

ЕЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдеріне құқығы бар тұлғалардың тізбесімен және бұл үшін қажетті құжаттар топтамасымен БЖЗҚ сайтында танысуға болады.

12. Бірыңғай төлем дегеніміз не?

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстанда бірыңғай төлем енгізілді.

Салық кодексі[1] «Бірыңғай төлем» бөлімімен толықтырылды. Салық кодексінің 776-1 бабына сай бірыңғай төлемге төленуі тиіс жеке табыс салығы сомасы, міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), әлеуметтік аударымдар, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары мен аударымдары кіреді.

Жеңілдетілген декларация негізіндегі және ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге арналған арнаулы салық режимдерін (АСР) қолданатын микрокәсіпкерлік және шағын кәсіпкерлік субъектісі болып табылатын жұмыс беруші есептеген қызметкердің табысы бірыңғай төлеммен салық салу объектісі болып табылады.

Микрокәсіпкерлік және шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын, АСР қолданатын жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар салық агенттері болып танылады.

Бірыңғай төлемнің мөлшерлемесі:

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 20,0 пайыз;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 21,5 пайыз;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 23,8 пайыз;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 24,8 пайыз;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 25,8 пайыз;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 26,3 пайыз.

 

Бірыңғай төлем төлеушілер үшін бірыңғай төлем мөлшерлемесіндегі МЗЖ үлесі:

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 50,0%;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 46,5%;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 42,0%;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 40,3%;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 38,8%;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 38,0%.

 

Бірыңғай төлемді аудару мерзімі – екінші деңгейдегі банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының банк шотына есепті кезеңнен кейінгі айдың 25-ші күнінен кешіктірілмейтін мерзімде аударылуы тиіс.

Салық агенттерінің бірыңғай төлемді есептеу үшін салық кезеңі күнтізбелік ай болып табылады.

Бірыңғай төлемді енгізу АСР бойынша жұмыс істейтін шағын бизнес өкілдеріне қызметкердің табысынан салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлеуді жеңілдетуі тиіс, ол енді бір төлем тапсырмасымен жүзеге асырылатын болады. Сондай-ақ тағы бір артықшылық – бұл төлемнің жиынтықтағы жалпы сомасы бөлек төлемге қарағанда аз болады.

Сонымен қатар, салық агенті тиісті декларацияда қызметкерлердің төлем көзінен салық салуға жататын табыстарына салық салудың бірыңғай тәртібін дербес айқындайды. Бастапқы немесе кезекті декларацияда төлем көзінен салық салуға жататын қызметкерлердің табыстарына салық салудың таңдалған тәртібі салық кезеңі ішінде өзгертілмейді.

---

[1] Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы №120-VI «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі)» кодексі

13. Қазір біздің зейнетақы жинақтарымыздың «жоғалып кетуі» мүмкін екендігі туралы көптеген әңгімелер айтылып жатыр. Алаңдап жүрмін, сондықтан менің зейнетақы жинақтарымның сақталуына қандай кепілдіктер бар екенін білгім келеді?

Қазақстан зейнеткерлікке шыққан кездегі инфляция деңгейін ескере отырып, азаматтардың зейнетақы жинақтарының сақталуына мемлекеттік кепілдік бере алатын әлемдегі жалғыз ел болып табылады.

«Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заң (5-бап) алушыларға зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған сәтте инфляция деңгейін ескере отырып, нақты енгізілген жарналар мөлшерінде БЖЗҚ-дағы міндетті зейнетақы жарналары мен міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сақталуына кепілдік береді.

Басқаша айтқанда, адам зейнетке шыққан кезде оның жеке зейнетақы шотындағы кірістілік жинақтаушы зейнетақы жүйесінде болған барлық кезеңдегі инфляция деңгейіне қатысты есептеледі. Егер осы уақыт ішінде зейнетақы жинақтарының кірістілігі инфляция деңгейінен төмен болса, мемлекет бұл айырманы өтейді. Сондықтан салымшылардың жинақтарының сенімді түрде қорғалғанына сенім артуға болады және бұл қаржы нарықтарындағы оқиғалардың қалай дамитынына және инвестициялық кіріске қатысты жағдайдың қалай қалыптасатынына байланысты болмайды.

Салымшылар зейнет жасына толған кезде мемлекеттің кепілдігі бойынша төлем алу құқығын алады. Бұдан бөлек, егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, І және ІІ топтағы мүгедектігі бар адамдар, Қазақстаннан тыс тұрақты тұру жеріне кеткен адамдар, МЗЖ, МКЗЖ аударған шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар, мемлекет кепілдігі бойынша төлем алуға құқығы бар адам қайтыс болған жағдайда мұрагерлер бұл құқыққа ие болады.

14. 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмыс берушінің өз қаражаты есебінен БЖЗҚ-ға жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары енгізіледі. Бұл қалай жүргізіледі және дамыған елдерде мұндай тәжірибе бар ма?

Дамыған елдерде (Ұлыбритания, АҚШ, Канада, Жаңа Зеландия) кең таралған ұжымдық (корпоративтік) зейнетақы жоспарлары аясында қызметкер мен жұмыс беруші қызметкердің зейнетақы шотына бірлескен жарналарды аударады, яғни жұмыс беруші өз қызметкерлерінің зейнетақымен қамсыздандыру жауапкершілігін бөліседі.

Жұмыс берушінің тарапынан қызметкердің пайдасына аударылатын жарна меншікті қаражаты есебінен қаржыландырылады. Жұмыс берушілер бұл мүмкіндікті жұмысшылардың адалдығын арттыру, негізгі кадрларды тарту және ұстап қалу құралы ретінде және жұмысшылардың зейнетке шыққаннан кейінгі зейнетақы табысының жоғары деңгейін қамтамасыз ету мақсатында пайдаланады. Қазақстандағы жаңа зейнетақы жүйесінің қатысушылары болып жұмыс берушілер пайдасына жұмыскерлердің ай сайынғы кірістерінен есептелген және жұмыс берушінің өз қаражаты есебінен БЖЗҚ-дағы дербестендірілген шартты зейнетақы шоттарына (бұдан әрі – ШЗШ) жұмыс беруші міндетті зейнетақы жарналарын аударып отыратын жұмыскерлер есептелетін болады. 

БЖЗҚ-да ЖМЗЖ есепке алынатын ШЗШ ашу ЖМЗЖ аудару кезінде "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы арқылы агент БЖЗҚ-ға ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде жүзеге асырылатын болады. Әрбір жүйеге қатысушы үшін ШЗШ ашу жеке тұлғалардың тізімдерін қабылдаған күні, жеке тұлғаның пайдасына алғашқы жарна немесе өсімпұл түскен кезде ШЗШ бірегей нөмірін бере отырып, автоматты режимде көзделеді.  

Сонымен қатар, ЖМЗЖ-ны 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 1,5 пайыз мөлшерінде, 2028 жылғы 1 қаңтардан бастап 5 пайызға жеткенге дейін жыл сайын 1 пайызға ұлғайта отырып, кезең-кезеңімен енгізу жоспарлануда.

ЖМЗЖ-ны кезең-кезеңімен енгізу жұмыс берушіге жүктемені жұмсартуға мүмкіндік береді.

Айта кету керек, ЖМЗЖ 1975 жылдың 1 қаңтарынан кейін туған жұмысшылар үшін ғана жүзеге асырылатын болады.

ЖМЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін алуға зейнет жасына толған адамдар, сондай-ақ, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар, егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, ЖМЗЖ жүйесіне қатысу өтілі кемінде 5 жыл (60 ай) болғанда құқылы болады.

ЖМЗЖ есебінен зейнетақы төлемінің ең жоғары мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейінің екі еселенген мөлшерінен аспауы тиіс.

ЖМЗЖ есебінен зейнетақы төлемдері өмір бойына тағайындалады, ағымдағы ай үшін төленеді және қайтыс болған айға немесе Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен айға дейін жүзеге асырылады.

Жинақтаушы зейнетақы жүйесінен айырмашылығы – шартты-жинақтаушы құрамдауыштағы ЖМЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары мұрагерлікке жатпайды (өйткені, олар қызметкер мен жұмыс берушінің меншігі болып табылмайды). Тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) БЖЗҚ-дан емделуге ақы төлеу үшін БЖЗҚ-дан біржолғы зейнетақы төлемдері түрінде алуға да болмайды, ИПБ-ның сенімгерлік басқаруына да аударылмайды, сондай-ақ, оларға зейнетақы жинақтарының сақталуына мемлекеттік кепілдік қолданылмайды.

Үкімет ЖМЗЖ енгізумен қатар әлеуметтік төлемдер мен салықтық жеңілдіктерді төмендету есебінен жұмыс берушінің еңбекақы төлеу қорына жүктемені азайту мүмкіндігін қарастыруда. Жалпы  ЖМЗЖ енгізіле отырып, азаматтарды зейнетақымен қамсыздандыру бойынша жауапкершілік мемлекет, қызметкер және жұмыс беруші арасында бөлінетін болады.

15. Мен БЖТ-ны ағымдағы айда өткен айлар үшін төлей аламын ба және оны қалай істеуге болады?  

Бірыңғай жиынтық төлемнің (БЖТ) өз-өзін жұмыспен қамтыған азаматтар үшін салық режимі ретінде қолданысы Салық кодексінде тек 5 жылдық кезеңге – 2019 жылдан 2023 жылға дейін көзделгенін бірден еске салғымыз келеді, яғни ол ағымдағы жылдың соңына дейін ғана әрекет етеді.

БЖТ жалпы сомамен төленуі тиіс. БЖТ қолма-қол ақшамен не банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын банктер мен ұйымдар арқылы "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының банктік шотына "Төлемдер және төлем жүйелері туралы" ҚР Заңының талаптарын ескере отырып, қолма-қол ақшасыз тәсілімен енгізу арқылы да жүргізіледі.

БЖТ төлеуді азаматтар өз бетінше немесе олардың пайдасына үшінші тұлға БЖТ төленетін күнтізбелік жылдың айын "ААЖЖЖЖ" форматында көрсете отырып, жүзеге асырады.

Бұл ретте БЖТ күнтізбелік жылдың ағымдағы және кейінгі айлары үшін төленуі мүмкін.

БЖТ мөлшері:

· 1 АЕК – Республикалық маңызы бар қалаларда, астанада және облыстық маңызы бар қалаларда тұратын жеке тұлғалар үшін (2023 жылы 3 450,00 теңге);

·  0,5 АЕК – басқа елді мекендерде тұратын жеке тұлғалар үшін (2023 жылы 1 725,00 теңге).

БЖТ төлемнің төрт міндетті түрін біріктіреді:

·  БЖЗҚ-ға міндетті зейнетақы жарналары (БЖТ жалпы сомасының 30%);

·  жеке табыс салығы (БЖТ жалпы сомасының 10%);

·  Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар (БЖТ жалпы сомасының 20%);

Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына аударымдар (БЖТ жалпы сомасының 40%).

1. Кесте бойынша зейнетақы төлемдерін алуға кім құқылы?

1) ерлер – 63 жасқа толғанда;

әйелдер – 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толғанда, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толғанда, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толғанда, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толғанда, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқатолғанда, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап - 63 жасқа толғанда) («Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыфздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (Заң) 31-бабының 1-тармағының 1) тармақшасы және 32-бабының 1-тармағының 1) тармақшасы);

2) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар тұлғалар (Заңның 31-бабының 1-тармағының 3) тармақшасы және 32-бабының 1-тармағының 3) тармақшасы).

Ай сайынғы зейнетақы төлемінің мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне (Әдістеме) сәйкес есептелген зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының он екіден бір бөлігі ретінде айқындалады. Толық ақпаратпен «Қызметтер» = «Алушыларға» = «Кесте бойынша зейнетақы төлемдері» бөлімінде танысуға болады.

2018 жылғы 11 қазаннан бастап "бір терезе" қағидатын пайдалана отырып, зейнет жасына жеткен алушы бірыңғай өтінішпен және құжаттар топтамасымен жүгіне алатын, «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы (Мемлекеттік корпорация) арқылы зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы бірыңғай өтініш беру жөніндегі композиттік қызмет енгізілді.

БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін ресімдеу үшін бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар (егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе) және зейнетақы жинақтары бар адамдарға төменде көрсетілген құжаттармен Қорға жүгіну қажет.

БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері өтініш берілген күннен бастап белгіленеді және зейнетақы жинақтары таусылғанға дейін жүзеге асырылады. Бұл ретте зейнетақы төлемін алуға өтініш берген күн болып есептеледі:

• зейнет жасына толған алушылар үшін - Мемлекеттік корпорацияда өтініш тіркелген күн не болмаса БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған күн;

• егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын алушылар үшін - БЖЗҚ-да құжаттардың қабылданған не келіп түскен күні.

БЖЗҚ төмендегі алушылардың:

• егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, 1 және 2-топтағы мүгедектігі бар тұлғалардың зейнетақы төлемдерін – Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидалары, зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесі, алушының орташа айлық кірісін зейнетақы төлемдерімен алмастыру коэффициентін айқындау әдістемесі, зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткілікті шегін айқындау әдістемесінде (№ 1042 Қағида) көзделген құжаттардың БЖЗҚ-да қабылданған не түскен күнінен бастап он жұмыс күні ішінде аударады;

• зейне жасына жеткен тұлғалардың зейнетақы төлемдерін – Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдерінің кестесіне сай Мемлекеттік корпорацияға аударады.

Мемлекеттік корпорация БЖЗҚ-дан алынған зейнетақы төлемдерінің сомаларын Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдерінің кестесіне сәйкес алушылардың банк шоттарына аударады, бірақ БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдеріне құқық туындаған күннен ерте емес.

Заңның 5-бабына сәйкес мемлекет алушыларға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы мiндеттi зейнетақы жарналарының, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналарының адамдардың зейнет жасына толуы кезінде, инфляция деңгейiн ecкepe отырып, міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгiзiлген мөлшерiнде сақталуына кепiлдiк бередi. Мемлекеттік кепілдік төлемінің сомасын есептеу үшін Мемлекеттік корпорацияға жүгіну қажет.

БЖЗҚ жыл сайын № 1042 Қағидада көзделген ережелерді ескере отырып, белгіленген кесте бойынша зейнетақы төлемдерінің мөлшерін өз бетінше қайта есептейді.

Кесте бойынша зейнетақы төлемдерін алушы № 1042 Қағидаға сәйкес өтініш беру орны мен тәсіліне қарай төменде көрсетілген құжаттар тізбесін ұсынады:

БЖЗҚ-дан зейнетақы жинақтары төлеміне құқығы бар тұлғалар	Құжаттарды беру тәсілі	Қажетті құжаттардың тізбесі
Ерлер – 63 жасқа толғанда, әйелдер – 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толғанда (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толғанда, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толғанда, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толғанда, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқатолғанда, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап - 63 жасқа толғанда)	Мемлекеттік корпорацияға жеке жүгінген кезде	1) алушының жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 2) алушының банк шоты туралы мәліметтер.
	Сенім білдірілген өкіл /заңды өкіл (қорғаншы /қамқоршы) арқылы (құжаттар сенім білдірілген тұлғаның/заңды өкілдің Мемлекеттік корпорацияға жеке өзі жүгінген кезде ғана қабылданады)	1) алушының жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 2) Алушының атынан өтінішке қол қою және барлық қажетті құжаттарды беру құқығын көрсете отырып, Мемлекеттік корпорацияда алушының мүдделерін білдіру үшін нотариат куәландырған сенімхат (сенімхат шаблоны БЖЗҚ сайтында «Қызметтер» - «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» бөлімінде орналастырылған) немесе  оның нотариат куәландырған көшірмесі не заңды өкіл жүгінген жағдайда - заңды өкілдің куәлігі/ заңды өкілді тағайындау туралы анықтама / өзге құжат; 3) сенім білдірілген өкілдің/заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 4) алушының банк шоты туралы мәліметтер.
Егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар	БЖЗҚ-ға жеке жүгінген кезде	1) алушының жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 2) алушының банк шоты туралы мәліметтер.
	Сенім білдірілген өкіл /заңды өкіл (қорғаншы /қамқоршы) арқылы (құжаттар сенім білдірілген тұлғаның/заңды өкілдің БЖЗҚ-ға жеке өзі жүгінген кезде ғана қабылданады)	1) алушының жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 2) Алушының атынан өтінішке қол қою және барлық қажетті құжаттарды беру құқығын көрсете отырып, БЖЗҚ-да алушының мүдделерін білдіру үшін нотариат куәландырған сенімхаттың түпнұсқасы (сенімхат шаблоны БЖЗҚ сайтында «Қызметтер» - «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» бөлімінде орналастырылған) немесе  оның нотариат куәландырған көшірмесі не заңды өкіл (қорғаншы/қамқоршы) жүгінген жағдайда - заңды өкілдің (қорғаншының/қамқоршының) куәлігі/ заңды өкілдің мәртебесін растайтын өзге құжат; 3) сенім білдірілген өкілдің/заңды өкілдің (қорғаншының/қамқоршының) жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі *, және салыстыру үшін түпнұсқасы; 4) алушының банк шоты туралы мәліметтер. Назар аударыңыз!, Егер зейнетақы төлемдерін алушы әрекетке қабілетсіз/әрекет қабілеті шектеулі, кәмелетке толған адам болып табылған жағдайда зейнетақы жинақтары алушының өзінің банк шотына төленеді. Заңды өкілдің (қорғаншының/қамқоршының), банк шотына зейнетақы жинақтарын төлеуге жол берілмейді.
	Пошталық байланыс арқылы	1) белгіленген нысанға сай өтініш, оны алушы өз бетінше толтырады (өтініш бланкісінің өзекті нысаны сайтта «Қызметтер» - «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» бөлімінде орналастырылған), бұл ретте алушының өтініштегі қолы нотариалды куәландырылады (нотариаттық куәландыру тұрғылықты мемлекетте жүргізілген жағдайда); 2) БЖЗҚ белгілеген нысанға сай кіріске түзету немесе салықтық шегерім қолдану үшін өтініш, оны алушы өз бетінше толтырады (өтініш бланкісінің өзекті нысаны БЖЗҚ сайтында «Қызметтер» - «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» бөлімінде орналастырылған), бұл ретте алушының кіріске түзету немесе салықтық шегерім қолдану үшін өтініштегі қолы нотариалды куәландырылады (нотариаттық куәландыру тұрғылықты мемлекетте жүргізілген жағдайда); 3) алушының жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 4) алушының банк шоты туралы мәліметтер.
	Веб-сервис арқылы	1) өтініш; 2) белгіленген нысандарға сәйкес кірісті түзетуге немесе салықтық шегерімді қолдануға өтініш, оны алушы ЭЦҚ пайдалана отырып, өз бетінше толтырады.

5. Зейнетақы төлемдеріне салық салынады ма?

«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы кодексінің 326-бабының ережелеріне сәйкес БЖЗҚ жүзеге асыратын зейнетақы төлемдері салық салуға жататын зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске жатады.

6. Мемлекет алушыларға БЖЗҚ-дағы мiндеттi зейнетақы жарналарының, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналарының зейнет жасына толуы кезінде, инфляция деңгейiн ecкepe отырып, міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгiзiлген мөлшерiнде сақталуына кепiлдiк бередi ме?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының 5-бабына сәйкес Заңның 5-бабына сәйкес мемлекет алушыларға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы мiндеттi зейнетақы жарналарының, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналарының адамдардың зейнет жасына толуы кезінде, инфляция деңгейiн ecкepe отырып, міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгiзiлген мөлшерiнде сақталуына кепiлдiк бередi. Мемлекеттік кепілдік төлемінің сомасын есептеу үшін Мемлекеттік корпорацияға жүгіну қажет.

7. Зейнет жасына толуына байланысты МЗЖ есебінен зейнетақы жинақтарының төлемі

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңына (Заң) және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы № 1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидаларына (Қағида) сәйкес БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МЗЖ) есебінен белгіленген кесте бойынша ай сайынғы зейнетақы төлемдері және (немесе) зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес сақтандыру ұйымынан зейнетақы жинақтары есебінен төленетін сақтандыру төлемдері түрінде, сондай-ақ Заңның 31-бабының 1-1-тармағында көрсетілген адамдардың тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуіне ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдері түрінде қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан жүзеге асырылады.

Ай сайынғы зейнетақы төлемінің мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес есептелген зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының он екіден бір бөлігі ретінде айқындалады.

Бұл ретте ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің есептелген мөлшерінің төлемі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің кемінде 70 пайызы мөлшерінде жүзеге асырылады. Егер кезекті зейнетақы төлемі жүзеге асырылғаннан кейін ЖЗШ-дағы зейнетақы жинақтарының қалдығы тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан аз соманы құраған жағдайда, бұл қалдық кезекті төлемнің сомасымен бірге төленеді.

Өтініш берілген күнге зейнетақы жинақтарының сомасы тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төменгі зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспаған жағдайда, зейнетақы жинақтарын бір жолғымен алуға болады.

Сонымен бірге, Заңның 31-бабы 1-1-тармағының ережелеріне сәйкес БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар, оның ішінде зейнетақы мөлшері, ал отставкадағы судьялар үшін ай сайынғы қамтылым сомасы Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен айқындалатын 40 пайыздан төмен емес деңгейде алушының орташа айлық кірісін алмастыру коэффициентін қамтамасыз ететін адамдар өз пайдасына немесе жұбайына (зайыбына) немесе жақын туыстарына тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) өзінің немесе жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының емделуіне ақы төлеу үшін МЗЖ есебінен біржолғы зейнетақы төлемдері құқығына ие болады.

Бұл ретте аталған адамдарға МЗЖ есебінен төленетін біржолғы зейнетақы төлемінің мөлшері салымшының (алушының) МЗЖ есебінен төленетін зейнетақы жинақтары мөлшерінің 50 пайызынан аспауы тиіс.

Орташа айлық табысты алмастыру коэффициенті Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Зейнетақы төлемдерімен алушының орташа айлық табысын алмастыру коэффициентін айқындау әдістемесіне сәйкес, оның ішінде мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен алынатын деректер негізінде есептелетінін атап өткен жөн.

8.  Зейнетақы төлемдеріне құқық туындаған жағдайда зейнетақы төлемдерінің түсу мерзімдері?

төлем түрі	төлемдер алу жағдайында Келісім шеңберінде зейнетақы төлемдерінің түсу мерзімі		қалған жағдайларда зейнетақы төлемдерінің түсу мерзімі
	ЕАЭО елдерінің аумағында	ҚР аумағында
қайтыс болумен байланысты (жерлеуге арналған)			БЖЗҚ құжаттарды қабылдаған күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде
қайтыс болумен байланысты (мұрагерлерге төленетін)	ЕАЭО елдерінің құзыретті органының банк шотына өткен тоқсан үшін әр тоқсанның бірінші айының 15-ші күніне дейін	БЖЗҚ құжаттарды қабылдаған күннен бастап не болмаса құжаттар келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде
зейнет жасына жетумен байланысты	ЕАЭО елдерінің құзыретті органының банк шотына өткен тоқсан үшін әр тоқсанның бірінші айының 15-ші күніне дейін	БЖЗҚ құжаттарды қабылдаған күннен бастап не болмаса құжаттар келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде	БЖЗҚ Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдері кестесіне сәйкес алушылардың зейнетақы төлемдерінің сомаларын Мемлекеттік корпорацияға аударады. Мемлекеттік корпорация БЖЗҚ-дан алынған зейнетақы төлемдерінің сомаларын Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдерінің кестесіне сәйкес алушылардың банк шоттарына аударады, бірақ БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған күннен ерте емес.
ҚР шегінен тыс ТТЖ-ға кетумен байланысты			БЖЗҚ құжаттарды қабылдаған күннен бастап не болмаса құжаттар келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде
бірінші немесе екінші топтағы мүгедектіктің мерзімсіз белгіленуіне байланысты	ЕАЭО елдерінің құзыретті органының банк шотына өткен тоқсан үшін әр тоқсанның бірінші айының 15-ші күніне дейін	БЖЗҚ құжаттарды қабылдаған күннен бастап не болмаса құжаттар келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде

9.    Зейнетақы төлемдерін алу кезеңділігі қандай?

2018 жылғы 1 қаңтардан бастап міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) есебінен зейнетақы төлемдері БЖЗҚ-дан белгіленген кесте бойынша жалпыға бірдей белгіленген зейнет жасына толған адамдарға, сондай-ақ мүгедектігі мерзімсіз уақытқа белгіленген болса, бірінші немесе екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға (01.01.2018 жылдан кейін зейнетақы төлемдерін тағайындауға жүгінген алушылар үшін), зейнетақы жинақтарының сомасы алушының өтініш берген күні бір уақытта төленетін ең төменгі зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспайтын жағдайларды қоспағанда, АЙ САЙЫН төленеді.

            БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдері:

Ай сайын:

• жалпыға бірдей белгіленген зейнет жасына толған адамдарға Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдері кестесіне сәйкес, бірақ БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған күннен ерте емес (яғни жалпыға бірдей белгіленген зейнет жасына жеткен күннен кейін), 10 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады;

• егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші немесе екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған не келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде белгіленген кесте бойынша жүзеге асырылады.

Бір рет:
• Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұру жеріне кеткен адамдарға БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған не келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.
• БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда:
жерлеуге арналған төлем - БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде;
мұрагерлерге төлем - БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған немесе келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады;
• тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында - БЖЗҚ уәкілетті оператордан біржолғы зейнетақы төлеміне қабылданған өтініш туралы электрондық хабарламаны қабылдаған күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

10. Жақында мен құрметті демалысқа шығатын едім, зейнетақы тағайындау үшін қайда жүгінуім керек?

Мемлекеттік бюджеттен базалық және ортақ зейнетақыны, сондай-ақ БЖЗҚ-дан міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бар болса) есебінен зейнетақы төлемдерін алу мақсатында Сіз зейнет жасына жеткен кезде тұрғылықты жеріңіз бойынша Мемлекеттік корпорацияға (ХҚКО) бірыңғай өтінішпен, оның ішінде жеке басыңызды куәландыратын құжатты, сондай-ақ банк шоты туралы мәліметтерді ұсына отырып, жүгінуіңіз керек.

Мемлекеттік корпорация қызметкерлері алушы зейнет жасына толғанға дейін 10 күн бұрын құжаттарды қабылдай алады.

БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері өтініш берілген күннен бастап (Мемлекеттік корпорацияда алушының өтініші тіркелген күннен не БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдеріне құқық туындаған күннен бастап) белгіленеді және салымшының жеке зейнетақы шотында зейнетақы жинақтары таусылғанға дейін жүзеге асырылады.

11.  Мен зейнеткермін және жақында ғана мессенджерге бейтаныс нөмірден хабарлама алдым, онда менің зейнетақы жинақтарымның 50%-н шығарып алуға көмек бере аламын делінген. Оларға сенуге бола ма?
Қазақстан Республикасының заңнамасында зейнетақы мөлшері Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен айқындалатын 40 пайыздан төмен емес деңгейде алушының орташа айлық кірісін алмастыру коэффициентін қамтамасыз ете алатын болса, зейнеткерлер өз пайдасына немесе жұбайына (зайыбына) немесе жақын туыстарына тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) емделуіне ақы төлеу үшін МЗЖ және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) есебінен зейнетақы жинақтарын пайдалана алатыны көзделген. Бұл ретте біржолғы зейнетақы төлемі уәкілетті оператордан бастапқы электрондық хабарламаны алған күні салымшының (алушының) МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары мөлшерінің 50 пайызынан аспауы тиіс.

Осыған байланысты Сізге мұндай «фейк» хабарламаларға сенбеуге және елемеуге кеңес береміз және БЖЗҚ жүргізетін барлық операциялар тегін жүзеге асырылатынын еске саламыз. 

12. 2023 жылы кімнің БЖЗҚ-дан төлем алуға құқығы бар?
2023 жылғы 1 қаңтардан бастап БЖЗҚ-дан міндетті зейнетақы жарналары және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен белгіленген кесте бойынша зейнетақы төлемдеріне келесі тұлғалардың құқығы бар:

- әйелдер 61 жасқа толғанда (жас бойынша бұл норма 2028 жылға дейін қолданыста болады);

- ерлер 63 жасқа толғанда;

- егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар.

Мемлекеттік зейнетақыны - базалық, ортақ және БЖЗҚ-дан жинақтаушы зейнетақыны тағайындау үшін жасына байланысты зейнеткерлер «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясының (ХҚКО) бөлімшелеріне бір өтінішпен және құжаттар топтамасымен жүгінсе, жеткілікті болмақ.

Егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар БЖЗҚ бөлімшесіне немесе Қордың сайты арқылы өтінішпен жүгінуі тиіс. Жеке кабинетте «Қызметтер» - «Зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш беру» бөлімін таңдау қажет. Ол жерде қажетті құжаттардың толық тізімін табуға болады. Өтініш жасалған күн БЖЗҚ-да құжаттарды қабылдау не түсу күні болып есептеледі.

БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері өтініш берілген күннен бастап белгіленеді және зейнетақы жинақтары таусылғанға дейін жүзеге асырылады. Бұл ретте зейнетақы төлемін алуға өтініш берген күн болып есептеледі:

• зейнет жасына толған алушылар үшін - Мемлекеттік корпорацияда өтініш тіркелген күн не болмаса БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдеріне құқықтың туындаған күні;

• егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын алушылар үшін - БЖЗҚ-да құжаттарды қабылдау не түсу күні.

БЖЗҚ:

• егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар болып табылатын алушылардың зейнетақы төлемдерінің сомасын - БЖЗҚ-да құжаттарды қабылдаған не түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде аударады;

• зейнет жасына жеткен алушылардың зейнетақы төлемдерінің сомасын - Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдерінің кестелеріне сәйкес Мемлекеттік корпорацияға аударады.

Мемлекеттік корпорация БЖЗҚ-дан алынған зейнетақы төлемдерінің сомаларын Мемлекеттік корпорация белгілеген зейнетақы төлемдері кестесіне сәйкес, бірақ БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындаған күнінен ерте болмайтын мерзімде алушылардың өтініште көрсетілген банктік шоттарына аударады.

БЖЗҚ-дан міндетті зейнетақы жарналары мен міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен төлемдерді шетелге тұрақты тұруға кететін адамдар да талап ете алады. Бұл үшін олар көші-қон полициясы органдарына жүгініп, сол жерде «ТТЖ-ға кету» мәртебесін алып, содан кейін басқа мемлекеттің азаматтығын алуы керек. Кетуді дұрыс ресімдегеннен кейін кететін адам БЖЗҚ-ға құжаттар топтамасымен жүгінуі қажет, ол БЖЗҚ-да құжаттарды қабылдаған немесе түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде зейнетақы төлемін жүзеге асырады.

Зейнетақы жинақтарының төлемдері тек алушының өзінің банктік шотына төленетінін және алушы кез келген валютада: теңгемен, ресей рублімен, еуромен, АҚШ долларымен немесе фунт стерлингпен сұратуы мүмкін екенін назарда ұстаңыз.

Толығырақ ақпарат, оның ішінде қажетті құжаттардың тізімі БЖЗҚ сайтында ұсынылған.

13. Қазіргі зейнеткерлер БЖЗҚ-дан өздерінің зейнетақы жинақтарының 50%-н ала алады ма?
Әлеуметтік желілерде және басқа да дереккөздерде таратылып жатқан зейнеткерлердің зейнетақы жинақтарының 50%-н шығарып алу мүмкіндігі туралы ақпарат шындыққа жанаспайды!

Қазақстан Республикасының заңнамасында зейнеткерлердің тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделу ақысын төлеу мақсатында міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МЗЖ) және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МКЗЖ) есебінен қалыптастырылған өздерінің зейнетақы жинақтарын пайдалануы көзделген:

• егер зейнетақы мөлшері алушының орташа айлық табысын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен айқындалатын 40 пайыздан төмен емес деңгейде алмастыру коэффициентін қамтамасыз еткен жағдайда. Бұл ретте біржолғы зейнетақы төлемі уәкілетті оператордан бастапқы электрондық хабарламаны алған күні салымшының (алушының) МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары мөлшерінің 50 пайызынан аспауы тиіс.

Осыған байланысты БЖЗҚ әлеуметтік желілерде және басқа да дереккөздерде таратылып жатқан, жинақтардың 50%-н шығарып алу мүмкіндігі туралы «фейк» хабарламаларды елемеуге қатаң түрде кеңес береді!

Бұдан бөлек, БЖЗҚ жүргізетін барлық операциялар тегін жүзеге асырылады.

Қордың сервистері туралы барлық ақпарат БЖЗҚ сайтында орналастырылған, барлық қызметтер Қор бөлімшелерінде не болмаса enpf.kz сайты арқылы немесе БЖЗҚ/ЕНПФ мобильді қосымшасы арқылы онлайн форматта көрсетіледі.

Кез келген кеңесті БЖЗҚ бөлімшелерінде немесе қашықтан: байланыс орталығының 1418 нөміріне қоңырау шала отырып, көпарналы тегін байланыс арқылы, сондай-ақ +7 777 000 1418 нөмірі бойынша WhatsАрp көмегімен «Одноклассники», Telegram, «Facebook», «В контакте», «Twitter» және «Instagram» сияқты танымал платформаларда әлеуметтік желілердің ресми парақшалары арқылы алуға болады.

Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі салымшылар (алушылар) үшін +7 (727) 356-10-60 нөмірі бойынша немесе Қордың корпоративтік сайтында орналастырылған «Онлайн қоңырау шалу» сервисі арқылы кеңес алу мүмкіндігі бар.

14. Егер адам зейнеткерлікке шығып, төлем ала бастаса, оның БЖЗҚ-дағы жинақтары инвестициялана бере ме?

Салымшы зейнет жасына жеткеннен кейін салымшының жеке зейнетақы шотына түскен барлық ақша, оның ішінде МЗЖ, МКЗЖ, ЕЗЖ, сондай-ақ оларға есептелген инвестициялық кіріс, өсімпұл және өзге де түсімдер бұрынғысынша оның зейнетақы активтерінің бір бөлігі болып табылады және Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңына сәйкес ҚР Ұлттық банкімен инвестициялана береді.

Зейнетақы активтерін инвестициялық басқару және есепке алудың бүкіл жүйесі ашық болып табылады: әрбір салымшы enpf.kz сайтындағы жеке кабинеттен, мобильді қосымшада немесе электрондық үкіметтің порталында өзінің инвестициялық кірісін көре алады. Зейнетақы активтерінің қандай қаржы құралдарына орналастырылғаны туралы мәліметтер БЖЗҚ сайтында «Көрсеткіштер/Инвестициялық қызмет» бөлімінде жарияланады.

15. 2021 жылы жеткіліктілік шегінен асатын зейнетақы жинақтарымның бір бөлігін алдым. Ағымдағы жылы тағы да ала аламын ба?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (бұдан әрі - Заң) 31-бабының 1-1-тармағының және 32-бабының 1-1-тармағының ережелеріне сай БЖЗҚ-да міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МЗЖ) және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МКЗЖ) есебінен зейнетақы жинақтары бар тұлғалар, өз пайдасына немесе жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) өзінің немесе жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының емделуіне ақы төлеу үшін зейнетақы жинақтарының бір бөлігін алуға құқығы бар:

1) егер олардың зейнетақы жинақтарының сомасы зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегінен (ЕЖШ) асқан жағдайда. Бұл ретте біржолғы зейнетақы төлемі уәкілетті оператордан электрондық хабарлама алған күні Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегін айқындау әдістемесіне сәйкес есептелген салымшының (алушының) МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары сомасы мен ЕЖШ арасындағы айырма сомасынан аспауы тиіс;

2) егер олардың зейнетақы мөлшері Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен айқындалатын 40 пайыздан төмен емес деңгейде алушының орташа айлық кірісін алмастыру коэффициентін қамтамасыз еткен жағдайда. Бұл ретте біржолғы зейнетақы төлемі уәкілетті оператордан бастапқы электрондық хабарламаны алған күні салымшының (алушының) МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары мөлшерінің 50 пайызынан аспауы тиіс;

3) егер олар сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда. Бұл ретте біржолғы зейнетақы төлемі салымшының (алушының) жеке зейнетақы шоттарындағы МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтарының мөлшерінен аспауы тиіс.

Заңнаманың жоғарыда көрсетілген талаптарына сәйкес келген жағдайда, салымшы (алушы) біржолғы зейнетақы төлемдерін қолжетімді сома шегінде бірнеше рет пайдалана алады.

Осылайша МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен зейнетақы жинақтарының тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) емделуге ақы төлеу үшін алып қою үшін қолжетімді сомасының бар-жоғын БЖЗҚ сайтында немесе мобильді қосымшасында не болмаса электрондық үкіметтің сайтында 24/7 түзімінде тексеруге болады.

1.    Зейнетақы жинақтары қалай төленеді?

Зейнетақы жинақтарын төлеу алушының өзінің банк шотына, оның ішінде егер зейнетақы төлемдерін алушы әрекетке қабілетсіз/әрекет қабілеті шектеулі, кәмелетке толған адам болып табылған жағдайда ғана жүзеге асырылады.

Заңды өкілдің (қорғаншының/қамқоршының), сондай-ақ сенім білдірілген адамның банк шотына зейнетақы жинақтарын төлеуге жол берілмейді.

2.    БЖЗҚ басқа мемлекеттік органдардан мәліметтер сұрата ма?

Төлемге құжаттарды алу кезінде БЖЗҚ Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерінен өтініш жасаған шетелдікте немесе азаматтығы жоқ адамда Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің бар-жоғы және оның жарамдылығы туралы мәліметтерді сұратады.

Өтініш берген шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кетуіне не шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсатының күшінің жойылуына байланысты Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген азаматтығы жоқ адамның куәлігінің жарамсыздығы туралы мәліметтер алынған жағдайда, БЖЗҚ зейнетақы төлемін БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған не келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.

3.    БЖЗҚ қандай жағдайларда өтініштерді қабылдаудан бас тартады?

БЖЗҚ келесі жағдайларда салымшы жүгінген күні БЖЗҚ-ның ішкі құжаттарымен айқындалған нысан бойынша өтінішті қабылдаудан не орындаудан бас тартады, Қағидада көзделген құжаттарды алған сәттен бастап он жұмыс күні ішінде алушыға бас тарту себебін көрсете отырып, хабарлама жібереді:

- өтініш берген шетелдіктің Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтуына байланысты Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің жарамсыздығы туралы мәліметтер алынған жағдайларда. Бұл ретте БЖЗҚ шетелдікті Қазақстан Республикасының шегінен тыс ТТЖ-ға кетуге рұқсатты ресімдеу мақсатында Қазақстан Республикасындағы соңғы тіркелген жері бойынша Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының көші-қон қызметінің аумақтық бөлімшесіне жүгіну қажеттігі туралы хабардар етеді. Қажет болған жағдайда шетелдік азамат Қазақстан Республикасының шегінен тыс ТТЖ-ға кетуге арналған құжаттарды ресімдегеннен кейін БЖЗҚ-ға қайтадан өтініш береді. Осылайша, егер алдымен басқа елдің азаматтығын ресімдеп, содан кейін Қазақстан Республикасының консулдығында Қазақстан Республикасы азаматының паспорты мен жеке куәлігін тапсырса, онда ЖТ МДҚ-да «азаматтығын жоғалту» белгісі қойылады. Алайда мұндай белгімен БЖЗҚ зейнетақы жинақтарын төлеуді жүзеге асыра алмайды. ҚР шегінен тыс ТТЖ-ға кетуге байланысты төлемге берілген өтінішті орындаудан бас тартуды болдырмау үшін, ең алдымен, міндетті түрде ТТЖ-ға кетуді ресімдеу қажет, содан кейін ғана басқа елдің азаматтығын ресімдеу қажет;

- Қазақстан Республикасының уәкілетті органы берген Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының не азаматтығы жоқ адамның куәлігінің бар екендігі және жарамдылығы туралы мәліметтер алынған, сондай-ақ өтініш жасаған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасынан тыс ТТЖ-ға кеткені туралы мәліметтер болмаған не шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсатының күші жойылған жағдайларда.

4.Менің ағам Германияға ТТЖ-ға кеткелі жатыр. Оның зейнетақы жинақтарымен не болады?

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңының ережелеріне сәйкес БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған, Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұру жеріне (бұдан әрі – ҚР шегінен тыс ТТЖ) кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебiнен БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерiне құқығы туындайды.

Өз кезегінде, ішкі істер органдары кетуге құжаттарды ресімдегеннен кейін ҚР шегінен тыс ТТЖ-ға кете алады.

ҚР шегінен тыс ТТЖ-ға кеткен адамның ҚР мен оның азаматтары алдындағы борыштар, кредиттер, алименттер және басқа да міндеттемелер бойынша барлық міндеттемелерін, егер бар болса, орындауы үшін осы заңнамалық талапты сақтау қажет.

ҚР шегінен тыс ТТЖ-ға кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған не түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде біржолғымен жүзеге асырылады.

БЖЗҚ-ға құжаттарды ұсыну тәсіліне (жеке өзі өтініш беру/пошта байланысы құралдары арқылы/үшінші тұлға арқылы) байланысты қажетті құжаттардың тізбесімен, оларды ресімдеуге қойылатын талаптармен, сондай-ақ төлем валютасының түріне байланысты өтініштердің бланкілерімен және оларды толтыру үлгілерімен, сенімхаттардың үлгілерімен біздің веб-сайтта танысуға болады.

Бұдан бөлек, БЖЗҚ сайтында «Төлемге құжаттарды алдын ала тексеру» электрондық қызметін пайдалана отырып, ресімделген құжаттар топтамасын БЖЗҚ-ға алдын ала тексеруге жіберуге болады.

Зейнетақы жинақтарының төлемдері тек алушының өзінің банктік шотына төленетінін және алушы кез келген валютада: теңгемен, ресей рублімен, еуромен, АҚШ долларымен немесе фунт стерлингпен сұратуы мүмкін екенін назарда ұстаңыз.

1.  Жерлеуге арналған төлем дегеніміз не?

Алушы, сондай-ақ БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар және зейнеткерлік жасқа толмаған адам (ерлер 63 жасқа толғанда, әйелдер 2022 жылы 60,5 жасқа толғанда, жыл сайын 0,5 жасқа ұзарта отырып, 2027 жылы 63 жасқа дейін) қайтыс болған жағдайда, оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға БЖЗҚ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 52,4 еселенген мөлшері шегінде, бірақ жеке зейнетақы шотында (ЖЗШ) бар қаражаттан аспайтын мөлшерде жерлеуге арналған біржолғы төлем төлейді.

Егер жерлеуге арналған біржолғы төлем жүзеге асырылғаннан кейін алушының ЖЗШ-дағы зейнетақы жинақтары қалдығының сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен аспайтын соманы құраған жағдайда, бұл қалдық жерлеуге арналған төлем ретінде төленеді.

2. Салымшының қайтыс болуына байланысты жерлеуге арналған біржолғы төлемді алу тәртібі қандай?

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (бұдан әрі - Заң) 50-бабының 5-тармағына сәйкес алушы, сондай-ақ БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар және зейнет жасына толмаған адам қайтыс болған жағдайда, оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға БЖЗҚ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 52,4 еселенген мөлшері шегінде, бірақ жеке зейнетақы шотындағы қаражаттан аспайтын мөлшерде жерлеуге арналған біржолғы төлемді (бұдан әрі – жерлеуге арналған төлем) төлейді. Егер жерлеуге арналған біржолғы төлем жүзеге асырылғаннан кейін алушының ЖЗШ-сындағы зейнетақы жинақтарының қалдығы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төменгі зейнетақы мөлшерінен аспайтын соманы құраған жағдайда, бұл қалдық жерлеуге арналған төлем ретінде төленеді. БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар, ЕАЭО-ға мүше мемлекеттің азаматы қайтыс болған жағдайда жерлеуге арналған біржолғы төлем Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтары үшін қолданылатын шарттармен және тәртіппен жүзеге асырылады.

3. Қайтыс болған салымшының (алушының) зейнетақы жинақтары қалай мұраға қалады?

БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда, олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады.

12.10.2020 ж. бастап «Қайтыс болуды тіркеуге қатысты қызметтерді көрсетудің оңтайландырылған үрдісін пилоттық режимде жүзеге асыру кезінде уәкілетті органдардың өзара іс-қимылы туралы» Бірлескен бұйрық [1] (бұдан әрі - Бірлескен бұйрық) қолданысқа енгізілді.

Бірлескен бұйрыққа сәйкес, пилоттық жобаны жүргізу кезеңінде азаматтардың жерлеуге арналған біржолғы төлемді тағайындау, қайтыс болған адамның зейнетақы жинақтарын алу кезінде қайтыс болуды мемлекеттік тіркеу туралы куәліктерді беру міндеттілігі бөлігінде талаптар алынып тасталды.

Бұл ретте БЖЗҚ қайтыс болған адамдар туралы мәліметтерді ақпараттық жүйелерді интеграциялау не «электрондық үкімет» порталында қайтыс болуды мемлекеттік тіркеу туралы электрондық анықтамаларды тексеру арқылы алады. Ақпараттық жүйелерде қайтыс болған адам мен өтініш берушінің арасындағы туыстық байланыстар туралы мәліметтер болмаған жағдайда, оларды сәйкестендіру мақсатында өтініш берушінің қайтыс болған адаммен туыстық қатысын растайтын құжаттарды ұсынуына жол беріледі.

Бірлескен бұйрықты орындау шеңберінде, алушылар және (немесе) 12.10.2020 ж. бастап қайтыс болған салымшылардың (ҚР шегінен тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) мұрагерлері болып табылатын адамдар жерлеуге арналған біржолғы төлемді алуға өтініш білдірген кезде БЖЗҚ «Жеке тұлғалар» Мемлекеттік дерекқоры» (ЖТ МДҚ) ақпараттық жүйесінде бар қайтыс болу туралы мәліметтерді басшылыққа алады. ЖТ МДҚ-да қайтыс болу туралы мәліметтер болмаған жағдайда, БЖЗҚ тиісті бас тарту себебін көрсете отырып, құжаттарды қабылдаудан бас тарту туралы қолхат бере отырып, өтінішті қабылдаудан бас тартады.

Зейнетақы төлемдерін алушы № 1042 Қағидаға _[2] сәйкес алушының БЖЗҚ-ға өтініш беру тәсіліне қарай төменде берілген құжаттар тізбесін ұсынады.

БЖЗҚ-дан зейнетақы жинақтары төлеміне құқығы бар тұлғалар	Құжаттарды беру тәсілі	Қажетті құжаттардың тізбесі
Зейнетақы жинақтары бар, қайтыс болған адамның отбасы мүшелері немесе жерлеуді жүзеге асырған адам	БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде ғана құжаттар беріледі	1) зейнетақы жинақтары бар, қайтыс болған адамның отбасы мүшесінің немесе жерлеуді жүзеге асырған адамның жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 2) зейнетақы жинақтары бар, адамның қайтыс болуы туралы куәліктің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді және жерлеуге арналған біржолғы төлем алуға өтініш білдірген адамның және қайтыс болған адамның туыстық байланыстары туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады. Қайтыс болған адам мен өтініш берушінің арасындағы туыстық байланыстар туралы мәліметтер мемлекеттік органдардың  ақпараттық жүйелерінде болмаған жағдайда, оларды сәйкестендіру мақсатында өтініш беруші қайтыс болған адаммен туыстығын растайтын құжаттардың көшірмелерін (неке қию туралы куәлік/туу туралы куәлік және басқалар) және салыстыру үшін түпнұсқаларын қосымша ұсынады; 3) алушының банк шоты туралы мәліметтері.
Зейнетақы жинақтары бар, қайтыс болған адамның отбасы мүшесі –  14 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған тұлға (БЖЗҚ-ға құжаттарды кәмелетке толмаған адамның атынан әрекет ететін заңды өкілі (ата-анасы, асырап алушылары, қорғаншысы, патронат тәрбиешісі) ұсынады	БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде ғана құжаттар беріледі	1) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы немесе оның нотариат куәландырған көшірмесі (оның ішінде туыстық байланыстарды растайтын құжат ретінде); 2) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының паспортының көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 3) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді және жерлеуге арналған біржолғы төлем алуға өтініш білдірген адамның және қайтыс болған адамның туыстық байланыстары туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады. Қайтыс болған адам мен өтініш берушінің арасындағы туыстық байланыстар туралы мәліметтер мемлекеттік органдардың  ақпараттық жүйелерінде болмаған жағдайда, оларды сәйкестендіру мақсатында өтініш беруші қайтыс болған адаммен туыстығын растайтын құжаттардың көшірмелерін (туу туралы куәлік және басқалар) және салыстыру үшін түпнұсқаларын қосымша ұсынады; 4) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 5) ата-анасы болмаған кезде - қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат (қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы); 6) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.
Зейнетақы жинақтары бар, қайтыс болған адамның отбасы мүшесі –  14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған тұлға (заңды өкілдің келісімімен)	БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде ғана құжаттар беріледі	1) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы (оның ішінде туыстық байланыстарды растайтын құжат ретінде); 2) 16 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының паспортының көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 3) кәмелетке толмаған (16 жастан 18 жасқа дейін) адамның жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі  және салыстыру үшін түпнұсқасы; 4) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді және жерлеуге арналған біржолғы төлем алуға өтініш білдірген адамның және қайтыс болған адамның туыстық байланыстары туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады. Қайтыс болған адам мен өтініш берушінің арасындағы туыстық байланыстар туралы мәліметтер мемлекеттік органдардың  ақпараттық жүйелерінде болмаған жағдайда, оларды сәйкестендіру мақсатында өтініш беруші қайтыс болған адаммен туыстығын растайтын құжаттардың көшірмелерін (туу туралы куәлік және басқалар) және салыстыру үшін түпнұсқаларын қосымша ұсынады; 5) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 6) ата-анасы болмаған кезде - қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат (қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы); 7) заңды өкілдің өтініш беруге жазбаша келісімі; 8) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.

---

БЖЗҚ-дан зейнетақы жинақтары төлеміне құқығы бар тұлғалар	Құжаттарды беру тәсілі	Қажетті құжаттардың тізбесі
Қайтыс болған салымшының/алушының зейнетақы жинақтарының мұрагерлері	БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде	1) мұрагердің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 2) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 3) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 4) алушының банк шоты туралы мәліметтері.
	Құжаттар сенім білдірілген өкіл/заңды өкіл (қорғаншы/қамқоршы) арқылы БЖЗҚ кеңсесіне сенім білдірілген тұлға/заңды өкіл (қорғаншы /қамқоршы) жеке өзі жүгінген кезде ғана құжаттар қабылданады	1) мұрагердің жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 2) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 3) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 4) нотариат куәландырған сенімхат немесе оның нотариат куәландырған көшірмесі (сенімхат шаблоны БЖЗҚ сайтында «Қызметтер» бөлімінде – «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» шағын бөлімінде орналастырылған) не заңды өкіл (қамқоршы/қорғаншы) жүгінген жағдайда - заңды өкілдің (қамқоршы/қорғаншы) куәлігі/ заңды өкілді (қамқоршыны/қорғаншыны) тағайындау туралы анықтама/ заңды өкілдің (қамқоршының/қорғаншының) мәртебесін растайтын өзге құжат; 5) сенім білдірілген өкілдің/заңды өкілдің (қорғаншының /қамқоршының) жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 6) алушының банк шоты туралы мәліметтері.
	Пошталық байланыс арқылы жүгінген кезде	1) белгіленген нысанға сай зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш, оны алушы өз бетінше толтырады (өтініш бланкісінің өзекті нысаны – жарналар түріне қарай №1 Қосымша немесе №9 Қосымша БЖЗҚ сайтында "Бланкілердің үлгілері" бөлімінде орналастырылған, бұл ретте зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініште алушының қолы нотариалды куәландырылады (нотариаттық куәландыру тұратын мемлекетте жүргізілген жағдайда); 2) мұрагердің жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 3) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 4) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 5) алушының банк шоты туралы мәліметтері.
Мұрагер - 14 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адам (БЖЗҚ-ға кәмелетке толмаған адамның атынан әрекет ететін заңды өкіл (ата-анасы, асырап алушылары, қорғаншылары немесе қамқоршысы, асырап алушы ата-анасы, патронат тәрбиешісі) құжаттарды ұсынады)	БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде	1) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы немесе оның нотариат куәландырған көшірмесі; 2) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының паспортының көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 3) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 4) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 5) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 6) ата-анасы болмаған кезде - қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат - қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 7) кәмелетке толмаған адамды асырап алған жағдайда және бұрын берілген туу туралы куәлікке сай мұрагерлікке құқық туралы куәлікте кәмелетке толмаған адамның аты-жөні/туған күні көрсетілген жағдайда заңды күшіне енген, бала асырап алу туралы куәліктің/бала асырап алу туралы сот шешімінің көшірмесі/кәмелетке толмаған адамның деректемелерінің өзгеруі фактісін растайтын өзге де құжат және салыстыру үшін түпнұсқасы; 8) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.
	Сенім білдірілген тұлға арқылы жүгінген кезде БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде ғана құжаттар беріледі	1) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің нотариат куәландырған көшірмесі; 2) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының ЖСН бар паспортының көшірмесі; 3) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 4) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 5) нотариат куәландырған сенімхат немесе оның нотариат куәландырған көшірмесі (сенімхат шаблоны БЖЗҚ сайтында «Қызметтер» бөлімінде – «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» шағын бөлімінде орналастырылған). Бұл ретте сенімхатта сенімхатты куәландыру кезінде заңды өкілдің өкілеттігі мен мәртебесі тексерілгені туралы нотариустың тиісті жазбасы болуы тиіс. Көрсетілген жағдайда заңды өкілдің жеке басын куәландыратын және оның мәртебесін растайтын құжаттар талап етілмейді; 6) ата-анасы болмаған кезде: қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат - қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің нотариат куәландырған көшірмесі; 7) кәмелетке толмаған адамды асырап алған жағдайда және бұрын берілген туу туралы куәлікке сай мұрагерлікке құқық туралы куәлікте кәмелетке толмаған адамның аты-жөні/туған күні көрсетілген жағдайда заңды күшіне енген, бала асырап алу туралы куәліктің/бала асырап алу туралы сот шешімінің нотариат куәландырған көшірмесі/кәмелетке толмаған адамның деректемелерінің өзгеруі фактісін растайтын өзге де құжат; 8) сенім білдірілген өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 9) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.
	Пошталық байланыс арқылы жүгінген кезде	1) белгіленген нысанға сай зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш, оны заңды өкіл өз бетінше толтырады (өтініш бланкісінің өзекті нысаны – жарналар түріне қарай №2 Қосымша немесе №10 Қосымша БЖЗҚ сайтында "Бланкілердің үлгілері" бөлімінде орналастырылған, бұл ретте зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініште заңды өкілдің қолы нотариалды куәландырылады (нотариаттық куәландыру тұратын мемлекетте жүргізілген жағдайда); 2) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің нотариат куәландырған көшірмесі; 3) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының ЖСН бар паспортының көшірмесі; 4) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 5) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 6) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 7) ата-анасы болмаған кезде: қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат - қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің нотариат куәландырған көшірмесі; 8) кәмелетке толмаған адамды асырап алған жағдайда және бұрын берілген туу туралы куәлікке сай мұрагерлікке құқық туралы куәлікте кәмелетке толмаған адамның аты-жөні/туған күні көрсетілген жағдайда заңды күшіне енген, бала асырап алу туралы куәліктің/бала асырап алу туралы сот шешімінің нотариат куәландырған көшірмесі/кәмелетке толмаған адамның деректемелерінің өзгеруі фактісін растайтын өзге де құжат; 9) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.
Мұрагер - 14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адам (заңды өкілдің келісімімен)	БЖЗҚ кеңсесіне жеке өзі жүгінген кезде	1) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 2) 16 жасқа кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің түпнұсқасы не Қазақстан Республикасы азаматының ЖСН бар паспортының түпнұсқасы; 3) кәмелетке толмаған адамның жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі (мұрагердің жасы 16-дан 18 жасқа дейін болған жағдайда) және салыстыру үшін түпнұсқасы не нотариат куәландырған көшірмесі; 4) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 5) ата-анасы болмаған кезде - қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат - қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 6) кәмелетке толмаған адамды асырап алған жағдайда және бұрын берілген туу туралы куәлікке сай мұрагерлікке құқық туралы куәлікте кәмелетке толмаған адамның аты-жөні/туған күні көрсетілген жағдайда заңды күшіне енген, бала асырап алу туралы куәліктің/бала асырап алу туралы сот шешімінің көшірмесі/кәмелетке толмаған адамның деректемелерінің өзгеруі фактісін растайтын өзге де құжат және салыстыру үшін түпнұсқасы; 7) БЖЗҚ-ға мұраға қалдырылған зейнетақы жинақтарын алу үшін 14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адамның өтініш беруіне заңды өкілінің жазбаша келісімі. Кәмелетке толмаған адам заңды өкілінің қатысуынсыз жүгінген жағдайда, оның өтініш беруіне заңды өкілдің  нотариалды куәландырылған келісімін ұсыну қажет; 8) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 9) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 10) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.
	Сенім білдірілген тұлға/заңды өкіл (кәмелетке толмаған адамның қатысуынсыз) арқылы жүгінген кезде БЖЗҚ кеңсесіне сенім білдірілген тұлға жеке өзі жүгінген кезде ғана құжаттар беріледі	1) сенім білдірілген адамның/заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және салыстыру үшін түпнұсқасы; 2) нотариат куәландырған сенімхат немесе оның нотариат куәландырған көшірмесі (сенімхат шаблоны БЖЗҚ сайтында «Қызметтер» бөлімінде – «Алушыларға» - «Бланкілердің үлгілері» шағын бөлімінде орналастырылған); 4) 16 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының ЖСН бар паспортының көшірмесі; 5) кәмелетке толмаған адамның жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі (мұұрагердің жасы 16-дан 18 жасқа дейін болған жағдайда); 6) заңды өкіл кәмелетке толмаған адамның қатысуынсыз жүгінген жағдайда, кәмелетке толмаған адам өтінішке өзі қол қояды және нотариалды куәландырады (егер нотариаттық куәландыру тұратын мемлекетте жүргізілсе); 7) сенім білдірілген өкіл ұсынған, нотариат куәландырған сенімхатта кәмелетке толмаған адамның атынан сенімхатты куәландыру заңды өкілдің қатысуымен және келісімімен жүргізілгені туралы нотариустың тиісті жазбасы болған жағдайда, сенім білдірілген адамның өзі жүгінген кезде, заңды өкілдің жазбаша келісімі, сондай-ақ заңды өкілдің жеке басын куәландыратын және оның мәртебесін растайтын құжаттар талап етілмейді. Өтінішке сенім білдірілген адам өзі қол қояды; 8) ата-анасы болмаған кезде: қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат - қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің нотариат куәландырған көшірмесі; 9) кәмелетке толмаған адамды асырап алған жағдайда және бұрын берілген туу туралы куәлікке сай мұрагерлікке құқық туралы куәлікте кәмелетке толмаған адамның аты-жөні/туған күні көрсетілген жағдайда заңды күшіне енген, бала асырап алу туралы куәліктің/бала асырап алу туралы сот шешімінің нотариат куәландырған көшірмесі/кәмелетке толмаған адамның деректемелерінің өзгеруі фактісін растайтын өзге де құжат; 10) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 11) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 12) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.
	Пошталық байланыс арқылы жүгінген кезде	1) белгіленген нысанға сай зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш, оны алушы өз бетінше толтырады (өтініш бланкісінің өзекті нысаны – жарналар түріне қарай №1 Қосымша немесе №9 Қосымша БЖЗҚ сайтында "Бланкілердің үлгілері" бөлімінде орналастырылған, бұл ретте зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініште алушының қолы нотариалды куәландырылады (нотариаттық куәландыру тұратын мемлекетте жүргізілген жағдайда); 2) кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінің нотариат куәландырған көшірмесі; 3) 16 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адамның туу туралы куәлігінде ЖСН болмаған жағдайда (Қазақстан Республикасының азаматтары үшін) - ЖСН тіркеу туралы куәліктің көшірмесі не Қазақстан Республикасы азаматының ЖСН бар паспортының көшірмесі; 4) кәмелетке толмаған адамның (мұрагердің жасы 16-дан 18 жасқа дейін болған жағдайда) жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 5) заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі; 6) ата-анасы болмаған кезде: қамқоршылықты тағайындауды растайтын құжат - қамқоршыны тағайындау туралы анықтаманың/баланы патронатқа тәрбиелеуге беру туралы шарттың/қамқоршылықты тағайындауды растайтын жергілікті атқарушы органның актісінің нотариат куәландырған көшірмесі; 7) кәмелетке толмаған адамды асырап алған жағдайда және бұрын берілген туу туралы куәлікке сай мұрагерлікке құқық туралы куәлікте кәмелетке толмаған адамның аты-жөні/туған күні көрсетілген жағдайда заңды күшіне енген, бала асырап алу туралы куәліктің/бала асырап алу туралы сот шешімінің нотариат куәландырған көшірмесі/кәмелетке толмаған адамның деректемелерінің өзгеруі фактісін растайтын өзге де құжат; 8) БЖЗҚ-ға мұраға қалдырылған зейнетақы жинақтарын алу үшін 14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адамның өтініш беруіне заңды өкілдің нотариалды куәландырылған қолы бар, заңды өкілінің жазбаша келісімі. Бұл ретте нотариустың кәмелетке толмаған адамның заңды өкілінің келісімімен қол қоюы туралы өтінішіне тиісті жазбасы болған кезде заңды өкілдің жеке ресімделген жазбаша келісімі талап етілмейді; 9) зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесі; Назар аударыңыз! Бірлескен бұйрықтың қолданылу кезеңінде 12.10.2020 (қоса алғанда) бастап қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) қайтыс болуы туралы куәліктерін қағаз тасымалдағышта ұсыну (Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде берілген қайтыс болу туралы куәліктерді ұсыну жағдайларын қоспағанда) талап етілмейді. БЖЗҚ зейнетақы жинақтары бар адамның қайтыс болуы туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен сұратады; 10) мұрагерлік құқығы туралы куәліктің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не мұрагерлік мүлікті бөлу туралы келісімнің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі не заңды күшіне енген сот шешімі; 11) алушының (кәмелетке толмаған тұлғаның) банк шоты туралы мәліметтері.

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңының 31-33 баптарының ережелеріне сай БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда, олар заңнамада белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (Ерекше бөлім) 1039-бабының 1-тармағында мұрагерлік өсиетхат бойынша және (немесе) заң бойынша жүзеге асырылады, яғни өсиетхат болмаған жағдайда, мұрагерлер нотариусқа жүгінген кезде, оларға заң бойынша мұраға құқық туралы куәлік беріледі деп айқындалған.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 1083-бабына сәйкес, егер өсиетхат бойынша да, заң бойынша да мұрагерлер болмаса немесе олардың ешқайсысының мұраға құқығы болмаса немесе олардың барлығы мұрадан бас тартса, мұра иесіз қалған мүлік деп танылады.

Иесіз қалған мүлік мұраның ашылған жері бойынша коммуналдық меншікке өтеді.

Коммуналдық меншікке түскен, иесіз қалған мүлікті есепке алу, сақтау, бағалау, одан әрі пайдалану және өткізу жөніндегі жұмысты ұйымдастыруды коммуналдық меншікті басқаруға уәкілетті орган жүзеге асырады.

Зейнетақы жинақтарын иесіз қалған мүлік деп тану туралы сот актісі ресімделген жағдайда, БЖЗҚ-ға мынадай құжаттар ұсынылады:

·  заңды күшіне енген сот актісі;

·  банктік шот туралы мәліметтер.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 1083-бабына сәйкес иесіз қалған мүлік деп танылған зейнетақы жинақтарын алу үшін сот актісі бойынша жүгінген адамдарға зейнетақы төлемдері БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған не келіп түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

6. Зейнетақы жинақтары қалай төленеді?

Зейнетақы жинақтарын төлеу алушының (мұрагердің) өзінің банк шотына, оның ішінде егер зейнетақы төлемдерін алушы әрекетке қабілетсіз/әрекет қабілеті шектеулі, кәмелетке толған адам болып табылған жағдайда ғана жүзеге асырылады.

Заңды өкілдің (қорғаншының/қамқоршының), сондай-ақ сенім білдірілген адамның банк шотына зейнетақы жинақтарын төлеуге жол берілмейді.

7. Зейнетақы жинақтарын төлеу үшін құжаттарды беру кезінде шетелдік құжаттарды аудару қажет пе?

Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленген жағдайларды қоспағанда, егер қайтыс болу туралы куәлік / мұраға құқық туралы куәлік / туу туралы куәлік / өзге де құжат шет мемлекеттің уәкілетті органы арқылы берілген жағдайда, онда бұл құжат мемлекеттік не орыс тіліне аударылуы (оның ішінде нотариустың және (немесе) аудармашының куәландырушы жазбалары да аударылуы тиіс) және заңдастырылуы тиіс.

8. Егер жерлеуге арналған біржолғы төлемді алушы немесе қайтыс болған салымшының (алушының) мұрагері шетелдік азамат болып табылған жағдайда не істеу керек?

Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленген жағдайларды қоспағанда, егер жерлеуге арналған біржолғы төлемді алушы немесе қайтыс болған салымшының (алушының) мұрагері шетелдік азамат, оның ішінде сенім білдірілген тұлға/алушының заңды өкілі болып табылған жағдайда, алушының/сенім білдірілген тұлғаның/заңды өкілдің жеке басын куәландыратын құжат ретінде БЖЗҚ-ға мемлекеттік не орыс тіліне аударылған және қажет болған жағдайда нотариат куәландырған және заңдастырылған шетелдік паспорт ұсынылады.

9.   Жерлеуге арналған зейнетақы жинақтары төлеміне салық салынады ма?

Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» кодексінің 326-бабының ережелеріне сәйкес БЖЗҚ жүзеге асыратын зейнетақы төлемдері салық салуға жататын зейнетақы төлемдері түріндегі кіріске жатады.

БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдеріне салық салу кезінде жеке табыс салығын ұстау тәртібі туралы толық ақпарат «Алушыларға» - «Зейнетақы төлемдеріне салық салу тәртібі» бөлімінде орналастырылған.

10. Әкем қайтыс болғаннан кейін мен жалғыз мұрагер ретінде оның зейнетақы жинақтарына үміткермін. БЖЗҚ-ға оның шотындағы сома туралы сұрау салуым керек пе, әлде нотариусқа жүгінуім керек пе?

"БЖЗҚ" АҚ "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" ҚР Заңына сәйкес, салымшы (алушы) қайтыс болған жағдайда, оның зейнетақы шотының бар екендігі,ондағы қаражаттың қалдықтары мен қозғалысы туралы анықтаманы заң бойынша мұрагерлікке құқық туралы куәлікке сәйкес немесе өсиетте көрсетілген мұрагерлерге жазбаша сұраныс бергенде, не соттарға олардың өндірісіндегі мұрагерлік істер бойынша ұйғарым негізінде, сондай-ақ, нотариустар мен шетелдік консулдық мекемелерге олардың өндірісіндегі мұрагерлік істер бойынша бере алады.

Өзара іс-қимылды оңтайландыру және уақытты үнемдеу, сондай-ақ, "Е-нотариат" бірыңғай нотариаттық ақпараттық жүйесінің көмегімен артық қағаз құжат айналымын болдырмау үшін нотариустардың өздері БЖЗҚ-ға қайтыс болған салымшылардың (алушылардың) Қорда жеке зейнетақы шотының бар-жоқтығы, ондағы ақшаның қалдықтары мен қозғалысы туралы жазбаша сұраныс жібермей-ақ, онлайн режимінде сұрау сала алады.

Сәйкесінше, нотариусқа барып,  әкеңіздің зейнетақы жинақтары түріндегі мұрасын ресімдеу кезінде сізге әкеңіздің зейнетақы шотындағы қаржы сомасы туралы БЖЗҚ-ға сұраныс жасау қажеттілігі жоқ.  

1. Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы жинақтары төлеміне кімнің құқығы бар?

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңының 33-бабына сәйкес БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар:

1) елу жасқа толған адамдардың;

2) мүгедектігі бар адамдардың;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету ниетiн немесе кету фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған, Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұру жеріне кететiн немесе кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың;

4) БЖЗҚ-да кемінде бес жыл болған ЕЗЖ мен оларға есептелген инвестициялық кіріс сомалары шегінде зейнетақы жинақтары бар адамдардың ерiктi зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебiнен БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерiне құқығы туындайды.

БЖЗҚ-да ЕЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда, олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады. ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін алу тәртібін алушы БЖЗҚ зейнетақы қағидаларына (ЕЗЖ есепке алу үшін) сәйкес өз бетінше айқындайды.

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу тәртібін алушы БЖЗҚ-ға зейнетақы төлемдерін төлеуге өтініш беру арқылы өз бетінше айқындайды.

Зейнетақы төлемдері:

1) алушы өтініште айқындаған кезеңділікпен жүзеге асырылады,

2) бір рет толық көлемде не тіркелген сома түрінде не ай сайын немесе жыл сайын жүзеге асырылады.

Алушы БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдерінің кезеңділігі мен мөлшерін өзгертуге құқылы.

Зейнетақы төлемдері өтініш берілген күннен бастап және зейнетақы жинақтары таусылғанға дейін не қайтыс болған айды қоса алғандағы мерзім бойынша жүзеге асырылады.

3. Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемін қалай алуға болады?

Ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері құқығына ЕЗЖ есебінен зейнетақы жинақтары бар келесі тұлғалар ие:

1) 50 жасқа толған адамдар;

2) мүгедектігі бар адамдар;

3) БЖЗҚ-да кемінде бес жыл болған ЕЗЖ мен оларға есептелген инвестициялық кіріс есебінен зейнетақы жинақтары бар адамдар;

4) Қазақстан Республикасынан тыс тұрақты тұру жеріне кететін немесе кеткен адамдар.

4. Ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын (ЖЗШ) ашу тәртібі?

2021 жылдың 1 мамырынан бастап ЕЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-да ЖЗШ ашу:

- ЕЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға агенттер (заңды тұлғалар) ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде;

- ЕЗЖ аудару кезінде өзінің немесе үшінші тұлғаның пайдасына жеке тұлғадан БЖЗҚ-ға келіп түскен алғашқы жарнаның негізінде;

- Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегі банктерiнде орналастырылған депозиттерге мiндеттi кепiлдiк беру туралы» Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдікті жүзеге асырған ұйымдардан БЖЗҚ-ға келіп түскен алғашқы талап етілмеген кепілдікті өтем сомасының негізінде жүзеге асырылады.

Осыған байланысты, 01.05.2021 ж. бастап БЖЗҚ-да ЕЗЖ есепке алу үшін жеке тұлғалардың ЖЗШ ашуы үшін шарт жасау талап етілмейді.

5.  Жеке зейнетақы шотыма өз бетімше қосымша ерікті зейнетақы жарналарын аудара аламын ба?

Зейнетақы мөлшерін өз бетіңізше көбейту үшін сіз БЖЗҚ-ға ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) қосымша аудара аласыз. Бұл ретте ЕЗЖ мөлшерлемесі – жеке тұлғаның өзі анықтап, өз қалауына орай өзгерте алатын БЖЗҚ-ға төлем мөлшері.

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (Заң) 40-бабының 3-тармағына сәйкес ЕЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-да жеке зейнетақы шотын ашу уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен ЕЗЖ аудару кезінде жеке тұлғадан өз пайдасына немесе үшінші тұлғаның пайдасына БЖЗҚ-ға келіп түскен бастапқы жарна негізінде жүзеге асырылады. Сонымен қатар Заңның 40-бабының 4-тармағына сай салымшы (алушы) ЕЗЖ сомасы түскен күннен бастап ЕЗЖ есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылды деп саналады.

1.    Зейнетақы жинақтары төлеміне берілген құжаттарды алдын ала тексеруді қалай жүзеге асыруға болады?

Зейнетақы жинақтары төлеміне берілген құжаттарды тексеру БЖЗҚ-ның www.enpf.kz сайтындағы «Электрондық қызмет көрсету» = «Төлемге құжаттарды алдын ала тексеру» бөлімінде сұрату жолдау арқылы жүзеге асырылады. Парақшаны төменге қарай жылжытып, барлық қажетті өрістерді міндетті түрде толтыру қажет, «*» белгісімен белгіленген өрістерге ерекше назар аудару керек, әрі қарай «Жіберу» батырмасын басу керек.

Төлем құжаттарын алдын ала тексеруге жіберу кезінде электрондық қызметтер нысанына бекітіліп берілген және сканерленетін құжаттардың форматтарын оларға қойылатын талаптарға сәйкестілігі мәніне тексеруді ұсынамыз, атап айтқанда:

 - қағаз форматы – А4;

- файл типі – jpg/tif болуы тиіс, бұл ретте көппарақты құжаттар бір файлда болуы тиіс;

- түспен сканерлеу режимінде сурет сапасы - 300 dpi болуы тиіс, бұл параметрлер құжаттардың анықтығын және жеңіл оқылуын қамтамасыз етеді;

- зейнетақы төлемдерінің түрлері бойынша барлық құжаттарды түспен сканерлеу қажет (құжаттың түпнұсқасын талап еткен кезде құжаттың түпнұсқасын сканерлеу қажет, бұл ретте белгі қойылған шетелдік паспорттың/азаматтығы жоқ адамның куәлігінің/Қазақстан Республикасы азаматының паспортының түпнұсқасынан сканерленген беттерді ұсынуға жол беріледі);

- түспен сканерленген әр көшірменің көлемі 2 МБ-дан аспауы керек.

Бұдан бөлек, төлем құжаттарының сканерленген көшірмелерін электрондық пошта арқылы enpf@enpf.kz мекенжайына алдын ала тексеруге ұсынуға болады.

2.   Құжаттарға қойылатын белгілі бір талаптар бар ма?

Сіз ұсынатын құжаттар келесі шарттарды қанағаттандыруы тиіс:

· зейнетақы төлемінің түрі бойынша зейнетақы төлемінің түріне және оларды БЖЗҚ-ға ұсыну тәсіліне байланысты құжаттар тізбесіне сәйкес сканерленген құжаттардың толық пакеті ұсынылуы тиіс;

· зейнетақы төлемдерінің түрлері бойынша барлық құжаттарды түспен сканерлеу қажет (құжаттың түпнұсқасын талап еткен кезде құжаттың түпнұсқасын сканерлеу қажет, бұл ретте белгі қойылған шетелдік паспорттың/азаматтығы жоқ адамның куәлігінің/Қазақстан Республикасы азаматының паспортының түпнұсқасынан сканерленген беттерді ұсынуға жол беріледі);

· түспен сканерленген әр көшірменің көлемі 2 МБ-дан аспауы керек.

Зейнетақы төлемінің түріне және БЖЗҚ-ға жүгіну тәсіліне байланысты құжаттар тізбесі «Алушыларға көрсетілетін қызметтер» бөлімінде орналастырылған.

Қосымша ақпарат алу үшін Сіз БЖЗҚ филиалдарының бөлімшелерінің біріне жеке өзіңіз немесе сенім білдірілген тұлға арқылы жүгіне аласыз, олардың мекенжайлары мен телефон нөмірлері бас парақшада «Байланыстар» бөлімінде көрсетілген.

1.  БЖЗҚ-дан зейнетақы жинақтарының қандай түрлеріне салық салынады?

БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдері ҚР Салық кодексіне сәйкес 10% мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы (ЖТС) салынатын табысқа жатады. ЖТС ұстау міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ), ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен салымшыға (алушыға) жасалатын төлемдердің барлық сомасынан жиынтық түрінде жүргізіледі.

Салық кодексінің 353-бабының 3-тармағының 1) тармақшасына сай зейнетақы төлемдері түріндегі салық салынатын кіріс мөлшері келесі тәртіппен айқындалады: 

салық салуға жататын, зейнетақы төлемдері түріндегі кіріс сомасы

алу

* Салық кодексінің 341-бабының 1-тармағында көзделген ЖТС бойынша түзету сомасы

алу

** Салық кодексінің 345-бабының 1-тармағында және 346-бабының 1-тармағының 2) және (немесе) 3) тармақшаларында көрсетілген тәртіппен және мөлшерлерде салықтық шегерімдер сомасы.

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 20 желтоқсандағы № 85-VII заңымен Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізілгенін ескертеміз.

Сонымен, Салық кодексінің 346-бабына енгізілген өзгерістерге сай стандарт шегерімдер – республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған ең төменгі есептік көрсеткіштің (АЕК) 14 еселенген мөлшері. Стандарт шегерім әрбір күнтізбелік айға қолданылады. Күнтізбелік жыл үшін жалпы стандарт шегерім сомасы республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған 168 еселік АЕК мөлшерінен аспауы тиіс.

Бұл ретте,

* ЖТС бойынша түзетуге:

- қайтыс болу туралы анықтама немесе қайтыс болу туралы куәлік болған кезде 94 еселік АЕК мөлшерінің шегінде жерлеуге арналған төлемдер жатады;

** салықтық шегерімдер зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа:

- МЗЖ, МКЗЖ, ЕЗЖ есебінен – зейнетақы төлемі жүзеге асырылатын әрбір ай үшін 14 еселенген АЕК мөлшерінде қолданылады;

- зейнет жасына толған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұратын жерге кеткен Қазақстан Республикасының резиденті-жеке тұлғаларға 168 еселік АЕК мөлшерінде қолданылады.

Салық кодексінің 346-бабының 1-тармағының 2), 3) тармақшаларымен көзделген стандарт салықтық шегерімдер зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа 882 еселік АЕК мөлшерінде осы тармақша қолданылған күні мұндай тұлғаның: 

· Ұлы Отан соғысына қатысушы және жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысының қатысушыларына теңестірілген тұлға және басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагері; 

· Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған тұлға; 

· 1941 жылғы 22 маусым - 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде 6 ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған тұлға; 

· 1, 2 немесе 3-топтардағы мүгедектігі бар тұлға; 

·  мүгедектігі бар бала.

Егер жеке тұлғаның осы тармақшаны қолдану үшін бірнеше негіздері болған жағдайда, табыстарды алып тастау осы тармақшада белгіленген табыс шегінен аспауы тиіс;

Күнтізбелік жыл үшін 882 еселік айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде осы тармақша қолданылған күні мұндай тұлғаның:

· 18 жасқа толғанға дейін әрбір осындай мүгедектігі бар бала үшін мүгедектігі бар баланың ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі; 

· өмір бойына әрбір осындай адам үшін «бала кезінен мүгедектігі бар тұлға» деген себеппен мүгедектігі бар тұлға деп танылған тұлғаның ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі; 

·  асырап алған бала 18 жасқа толғанға дейін әрбір осындай тұлға үшін бала асырап алушылардың бірі; 

· баланы қабылдайтын отбасыға жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды беру туралы шарт қолданылатын мерзім кезеңінде әрбір осындай адам үшін баланы қабылдайтын отбасыға жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қабылдап алған ата-ананың бірі болуы негізінде қолданылады. 

САЛЫҚТЫҚ ШЕГЕРІМДЕР ҚОЛДАНБАЙ, ЖТС САЛЫНАТЫН ТАБЫС

Жеке тұлғалардың келесі табысына салықтық шегерім қолданбай, 10% мөлшерлемемен ЖТС салынады: 

· Салық кодексінің 346-бабының 1-тармағының 2), 3) тармақшаларында көрсетілген тұлғаларды қоспағанда, мұраға қалған зейнетақы жинақтары түрінде жеке тұлғаларға жасалатын төлемдер; 

· Қазақстан Республикасының резиденті болмайтын жеке тұлғаларға жасалатын төлемдер (Салық кодексінің 655-бабының 3-тармақшасы).

Бұдан басқа, Салық кодексінің 341 және 343-баптарының ережелеріне сәйкес жеке тұлға осындай табыстан ЖТС ұстау күнінен кеш өтініш жасағандықтан, салық агенті жеке тұлғаның табысына (жерлеуге төлемдер төлеу кезінде) табысты түзету немесе салықтық шегерімдер қолданбаған жағдайда, жеке тұлға осындай табыстан ЖТС ұстауды жүргізген салық агентіне өтініш пен растаушы құжаттар ұсынуға құқылы, салық агенті олардың негізінде табысқа Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағымен көзделген талап қою мерзімінің шегінде, атап айтқанда тиісті салықтық кезең аяқталған соң, 3 жыл ішінде қайта есептеу жүргізеді. 

Артық ұсталған ЖТС-ты өтету құқығы алушыда зейнетақы төлемі, оның ішінде жерлеуге арналған біржолғы төлем жасалған күннен кейін 3 жыл ішінде сақталатындықтан, алушы артық ұсталған ЖТС-ты өтету үшін БЖЗҚ филиалдарына өтінішпен және растаушы құжаттармен жүгінуге құқылы.

1. Біржолғы зейнетақы төлемі дегеніміз не?

Біржолғы зейнетақы төлемі - Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңында және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидаларында белгіленген тәртіппен салымшы (алушы) тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында БЖЗҚ-дан алып қоятын, міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының сомасы.

2. Біржолғы зейнетақы төлемдерін қанша рет пайдалануға болады?

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне экономикалық өсуді қалпына келтіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Заңына сай азаматтар тегін медициналық көмек пен міндетті әлеуметтік медициналық сақтандырудың кепілдендірілген көлеміне кірмейтін, тұрғын үй жағдайын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу үшін зейнетақы жинақтарының бөлігін пайдалануға құқылы.

Азаматтар зейнетақы төлемдерін БЖЗҚ-дағы зейнетақы жинақтарының тұрғын үй жағдайларын жақсартуға, емделуге немесе басқарушы компанияларға аударуға алып қоюға қолжетімді сомасы шегінде шектеусіз рет пайдалана алады.

3. Біржолғы зейнетақы төлемін алу үшін өтініш беруге кім құқылы?

Міндетті зейнетақы жарналары және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары бар азаматтар өтініш беруге құқылы. Мақсатты пайдалану құқығы белгілі бір жеткіліктілік шегінен асатын жинақтары бар азаматтар үшін қарастырылған.

Қалыптасқан зейнеткерлер (әлеуетті құрылымдар қатарындағы зейнеткерлерді қоса алғанда) – БЖЗҚ-дағы зейнетақы жинақтарының қалған сомасының 50%-ынан аспайтын шекте төлемге құқылы. Олардың зейнетақысының жиынтық мөлшері (жасы немесе еңбек сіңірген жылдары бойынша зейнетақыны, базалық зейнетақыны қоса алғанда) жоғалған табысты халықаралық стандарттарға сәйкес келетін деңгейде (кемінде 40%) алмастыруды қамтамасыз еткен жағдайда.

Сақтандыру компанияларымен зейнетақы аннуитеті шарттарын жасаған, оларға өмір бойғы аннуитеттік төлемдер қамтамасыз етілген тұлғалар құқылы.

4.  Қандай зейнетақы жарналары есебінен біржолғы зейнетақы төлеміне өтініш беруге болады?

Міндетті зейнетақы жарналарын және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу бойынша жеке зейнетақы шоттары есебінен өтініш беруге болады.

5. Тұрғын үй жағдайын жақсартуға немесе емделуге ақы төлеуге алу үшін біржолғы зейнетақы төлемінің қолжетімді сомасын қалай білуге болады?

Алып қою үшін қолжетімді зейнетақы жинақтарының сомасы туралы мәліметтерді Сіз БЖЗҚ-ның веб-сайтындағы не мобильді қосымшасындағы Жеке кабинеттен, электрондық үкімет веб-порталынан 24/7 түзімінде ала аласыз.

6.  Біржолғы зейнетақы төлемдерін мақсатты пайдалану бойынша уәкілетті операторлар кімдер?

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдерін нысаналы пайдалану жөніндегі уәкілетті операторлар болып айқындалды:

- тұрғын үй жағдайларын жақсарту және емделуге ақы төлеу мақсатында – «Отбасы Банк» Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ;

- бір банктік қарыз шарты шеңберінде жөндеу жүргізе отырып, тұрғын үйді және (немесе) тұрғын үйді сатып алуға ипотекалық тұрғын үй қарызын алу үшін бастапқы жарна енгізу арқылы тұрғын үй жағдайларын жақсарту;

- бір банктік қарыз шарты шеңберінде жөндеу жүргізе отырып, тұрғын үйді және (немесе) тұрғын үйді сатып алуға ипотекалық тұрғын үй қарызы бойынша берешекті ішінара немесе толық өтеу;

- ипотекалық тұрғын үй қарызын қайта қаржыландыру мақсатында – екінші деңгейдегі банктер («Қазақстан Халық банкі» АҚ, «Altyn Bank» АҚ, «Банк ЦентрКредит» АҚ, «Банк Фридом Финанс Қазақстан» АҚ).

7. Біржолғы зейнетақы төлемін алу кезінде бас тартулардың себептері?

Бас тартудың негізгі себептері және оларды жою бойынша кеңестер төменде келтірілген.

Бірінші себеп: өтініште көрсетілген, сұратылған сома алуға болатын зейнетақы жинақтарының сомасынан асады, яғни жеке зейнетақы шотында (ЖЗШ) қаражат жеткіліксіз.

Ұсыным: уәкілетті операторға біржолғы зейнетақы төлемдерін алу туралы өтініш берер алдында, қолжетімді сома туралы мәліметтерді қоса алғанда, өз зейнетақы жинақтарыңыз туралы өзекті ақпаратты тексеру (enpf.kz сайтындағы жеке кабинетте, БЖЗҚ мобильді қосымшасында, egov.kz порталында).

Бұл ретте egov.kz порталындағы жеке кабинетте «Зейнетақы жинақтары/Қызметтер» бөлімінде - өтініш берілген күні өзектендіру мақсатында зейнетақы жинақтары туралы ақпаратты міндетті түрде жаңарту қажет екеніне назарыңызды аударамыз.

Екінші себеп: өтініште көрсетілген, сұратылған сома өңдеуге қабылданған өтініштерді ескере отырып, алуға болатын зейнетақы жинақтарының сомасынан асып түседі.

Ұсыным: бұрын жіберілген және орындалмаған өтініштердің орындалуын күту.

Үшінші себеп: БЖЗҚ-да жеке басын куәландыратын құжаттың (құжаттардың) жарамсыздығы туралы мәліметтер бар.

Ұсыным: өтініште қолданыстағы жеке басты куәландыратын құжатты көрсету немесе жеке басты куәландыратын жаңа құжатты алу үшін «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясына жүгіну.

Төртінші себеп: салымшының (алушының) уәкілетті операторда тіркелген өтініші туралы электрондық хабарлама БЖЗҚ-ға қайта келіп түсті.

Ұсыным: күте тұру. Заңнамаға сәйкес БЖЗҚ-ға уәкілетті оператордан электрондық хабарлама келіп түскен күннен бастап бес жұмыс күні ішінде БЖЗҚ әрі қарай уәкілетті оператор ашқан салымшының (алушының) арнайы шотына аудару үшін операторға біржолғы зейнетақы төлемінің сомасын аударады.

Егер БЖЗҚ-дан уәкілетті операторға бас тарту себебі көрсетілген, төлемді аударудан бас тарту туралы электрондық хабарлама келмесе, онда салымшы (алушы) жинақ сомасын оның арнайы шотына аудару күні басталғанға дейін бес жұмыс күнін күтуі тиіс және уәкілетті операторға қайта өтініш бермеуі тиіс.

Естеріңізге сала кетейік, салымшыда (алушыда) БЖЗҚ-да алуға болатын қолжетімді сома болған жағдайда, БЗТ-ны пайдалану туралы өтініш шексіз рет берілуі мүмкін. Сондай-ақ өтініш берумен және тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделу ақысын төлеу үшін зейнетақы жинақтарын мақсатты пайдалану шарттарымен байланысты барлық мәселелерді уәкілетті оператор қарайтынын және БЖЗҚ-ға жүгінудің қажет болмайтынын еске саламыз.

8. Тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемі қандай құжаттың негізінде жүзеге асырылады?

БЖЗҚ-ға электрондық хабарлама шеңберінде келіп түсетін, уәкілетті операторға интернет-ресурс арқылы жеке тұлға беретін біржолғы зейнетақы төлеміне электрондық өтініштің негізінде жүзеге асырылады.

9. Алушылардың тұрғын үй жағдайын жақсарту және (немесе) емделу ақысын төлеу үшін біржолғы зейнетақы төлемдерін нысаналы пайдалануын тексеруді кім жүзеге асырады?

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидаларының, зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесінің, алушының орташа айлық кірісін зейнетақы төлемдерімен алмастыру коэффициентін айқындау әдістемесінің, зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткілікті шегін айқындау әдістемесінің 32-тармағына сәйкес тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсаттарына біржолғы зейнетақы төлемдерінің нысаналы пайдаланылуын мониторингілеуді уәкілетті оператор жүзеге асырады.

10. Біржолғы зейнетақы төлеміне берілген өтінішті орындау немесе бас тарту мерзімі?

Орындау мерзімі - қабылданған өтініш туралы УО-дан электрондық хабарлама келіп түскен күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде;

Бас тарту мерзімі - келесі жағдайларда бас тарту себебін көрсете отырып, қабылданған өтініш туралы УО-дан электрондық хабарлама келіп түскен күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде:

• мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінде салымшының (алушының) жеке басты куәландыратын құжатының  жарамсыздығы және (немесе) қайтыс болуы туралы мәліметтердің болуы;

• салымшының (алушының) БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтарының (ЗЖ) болмауы;

• салымшының (алушының) құқығының болмауы;

• салымшының (алушының) МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен ЗЖ сомасы УО-дан электрондық хабарлама алған күні Зейнетақы жинақтарының ең аз жеткіліктілік шегін айқындау әдістемесіне сәйкес ЗЖ-ның ең төменгі жеткіліктілік шегінен аспайды;

• жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушының зейнетақы төлемдерінің мөлшері жиынтығында Алушының орташа айлық кірісін зейнетақы төлемдерімен алмастыру коэффициентін айқындау әдістемесіне сәйкес алушының орташа айлық кірісін 40 пайыздан төмен емес деңгейде алмастыру коэффициентін қамтамасыз етпейді.

1. Зейнетақы жинақтарын БЖЗҚ-дан сақтандыру ұйымына аударуды ресімдеу үшін қандай құжаттар қажет?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 34-бабының 9-тармағының 9) тармақшасында БЖЗҚ салымшының (алушының) зейнетақы жинақтарын Заңда және уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен сақтандыру ұйымына аударуға міндетті екені белгіленген. Аталған тәртіп, сондай-ақ қажетті құжаттар тізбесі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 26.02.2014 жылғы №32 қаулысымен бекітілген Зейнетақы аннуитеті шарты бойынша зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аудару қағидаларында (бұдан әрі - Қағида) айқындалған. Осылайша Қағиданың 2-тармағында салымшылар (алушылар) зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аудару мақсатында өздері жүгінген кезде БЖЗҚ-ға келесі құжаттарды ұсынатыны белгіленген:
1) БЖЗҚ-ның ішкі құжатымен бекітілген нысан бойынша зейнетақы жинақтарын аудару туралы өтініш;
2) сәйкестендіру үшін салымшының (алушының) жеке басын куәландыратын құжат не болмаса цифрлық құжаттар сервисінен жеке куәліктің электрондық (цифрлық) нұсқасы;
3) салымшының (алушының) сақтандыру ұйымымен жасаған зейнетақы аннуитеті шартының түпнұсқасы.
Салымшының (алушының) зейнетақы жинақтарын аудару туралы өтінішпен жеке жүгінуге мүмкіндігі болмаған жағдайда, салымшы (алушы) сенімхатта сақтандыру ұйымының атауын көрсете отырып, зейнетақы жинақтарын аудару туралы өтінішпен жүгінуге нотариат куәландырған сенімхатты жеке немесе заңды тұлғаға (бұдан әрі - сенім білдірілген адам) береді.
Қағиданың 4-тармағына сай сенім білдірілген адам зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аудару мақсатында Қағиданың 2-тармағының 1) және 3) тармақшаларында көрсетілген құжаттардан басқа БЖЗҚ-ға қосымша ұсынады:
1) егер сенімхатта сенім білдірушінің бір мезгілде бірнеше ұйымда мүддені білдіруге өкілеттігі болса, нотариат куәландырған сенімхаттың түпнұсқасы немесе оның нотариат куәландырған көшірмесі;
2) салымшының (алушының) жеке басын куәландыратын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесі;
3) сәйкестендіру үшін сенім білдірілген адамның жеке басын куәландыратын құжаты не болмаса цифрлық құжаттар сервисінен жеке куәліктің электрондық (цифрлық) нұсқасы.

 
2. Салымшы зейнетақы жинақтарын БЖЗҚ-дан сақтандыру ұйымына аударудың күшін жоя алады ма?
БЖЗҚ аталған өтінішті орындағанға дейін, яғни жеке зейнетақы шотынан (ЖЗШ) зейнетақы жинақтары есептен шығарылғанға дейін сақтандыру ұйымына аударуға берілген өтініштің күшін жоюға болады. 
Салымшы (алушы) сақтандыру ұйымына аударуға өтініштің күшін жою туралы өтінішті беру мақсатында БЖЗҚ филиалының кеңсесіне жеке өтініш жасаған кезде, өзімен бірге жеке басын куәландыратын құжаттың түпнұсқасын не болмаса цифрлық құжаттар сервисінен жеке куәліктің электрондық (цифрлық) нұсқасын әкелуі қажет. Сенім білдірілген тұлға жүгінген кезде, салымшыдан (алушыдан) сенімхаттың болуы және сенімхатта өтініштің күшін жою туралы өтініш беруге өкілеттігінің болуы қажет.
Мәлімет ретінде хабарлайтынымыз, зейнетақы аннуитеті шартын жасай отырып, салымшы өзінің зейнетақы жинақтарын өмірді сақтандыру компаниясына (бұдан әрі – ӨСК) сақтандыру сыйлықақысы түрінде береді, оның орнына ӨСК-дан өмір бойғы төлемдер алу құқығына ие болады. Бұл ретте Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 21 маусымдағы № 105-V «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 60-бабының 9-тармағына сәйкес басқа сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда сақтанушының (сақтандырылушылардың - екі тұлға зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда) бастамасы бойынша, бірақ зейнетақы аннуитеті шарты жасалған күннен бастап екі жылдан ерте болмайтын мерзімде не шетелдік болып табылатын сақтанушы немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактісін растайтын құжаттарды ұсынған азаматтығы жоқ адам (сақтандырылушы) Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кеткен жағдайда ғана зейнетақы аннуитеті шартын бұзу мүмкін болады.
Зейнетақы аннуитеті шартын жасаған тұлғалар оны жасаған күннен бастап екі жылдан ерте болмайтын мерзімде сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және БЖЗҚ-ға ақшаны қайтару бөлігінде шарттың талаптарын өзгерту туралы өтінішпен сақтандыру ұйымына жүгінуге құқылы.
БЖЗҚ-ға қайтарылуы тиіс ақша сомасы зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сатып алу сомасы мен зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күнгі төлем мөлшеріне қарай есептелген сақтандыру сыйлықақысы сомасының арасындағы айырмаға тең.

 
3. Міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) есебінен зейнетақы жинақтары сақтандыру ұйымына қандай жағдайларда аударылуы мүмкін?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (бұдан әрі - Заң) 31 және 59-баптарының ережелеріне сәйкес, зейнетақы аннуитеті шартын жасау күнінде қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен емес (екі тұлға зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда күнкөріс деңгейінің 1,4 еселенген мөлшері) төлемді қамтамасыз ету үшін зейнетақы жинақтары зейнетақы аннуитеті шартын жасау үшін жеткілікті болған кезде МЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына (СҰ) аударуға құқығы бар тұлғалар келесілер болып табылады:
1. зейнет жасына жеткен адамдар: ерлер – 63 жасқа толғанда; әйелдер – 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа толғанда (2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толғанда, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толғанда, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толғанда, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толғанда, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқатолғанда, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап - 63 жасқа толғанда);
2. 45 жасқа толған адамдар;
3. егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар.
Заңның 32 және 59-баптарының ережелеріне сәйкес, зейнетақы аннуитеті шартын жасау күнінде қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен емес төлемді қамтамасыз ету үшін зейнетақы жинақтары зейнетақы аннуитеті шартын жасау үшін жеткілікті болған кезде МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын БЖЗҚ-дан СҰ-ға аударуға құқығы бар тұлғалар келесілер болып табылады;
1. зейнет жасына жеткен адамдар: ерлер – 63 жасқа толғанда; әйелдер – 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа толғанда (2022 жылғы 1 қаңтардан бастап - 60,5 жасқа толғанда, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа толғанда, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа толғанда, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа толғанда, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқатолғанда, 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап - 63 жасқа толғанда);
2. өздеріне МКЗЖ жиынтығында кемінде күнтізбелік 60 ай төленген, 40 жасқа толған адамдар;
3. егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар.
МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болған жағдайда, зейнетақы аннуитеті шартын жасау үшін ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары пайдаланылуы мүмкін.
Зейнетақы аннуитеті шартын жасау үшін МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болған жағдайда жиынтығында кемінде күнтізбелік 60 ай МКЗЖ төленген, 40 жасқа толған адамдар МЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын пайдалануға құқылы. СҰ-дан айлық сақтандыру төлемінің мөлшері зейнетақы аннуитеті шартын жасау күніне қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан (екі тұлға зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда күнкөріс деңгейінің 1,4 еселенген мөлшері) төмен болмауы тиіс.
Зейнетақы аннуитеті шартының тарабы «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының кодексіне сәйкес ерлі-зайыптылар немесе жақын туыстар болып табылатын және бір мезгілде сақтандырылған екі сақтанушы (сақтандырылған) болуы мүмкін.
Зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандырылғандардың бірі қайтыс болған жағдайда, екінші сақтандырылушы үшін СҰ-дан айлық сақтандыру төлемінің мөлшері зейнетақы аннуитеті шарты жасалған күні қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен болмауы тиіс.
Зейнетақы аннуитеті шартын жасаған салымшы (алушы) сақтандыру ұйымымен басқа зейнетақы аннуитеті шартын жасау үшін зейнетақы аннуитеті шарты жасалғаннан кейін және (немесе) жаңадан қалыптастырылған зейнетақы шотында қалған зейнетақы жинақтарын пайдалануға құқылы. Сақтандыру ұйымы сақтандыру төлемдерін деректемелері зейнетақы аннуитеті шартында көрсетілетін сақтанушының (сақтандырылушылардың - екі тұлға зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда) банктік шотына аударады. Сақтандыру төлемдерінің сомаларын аударуға, есепке жатқызуға және төлеуге байланысты банк қызметтеріне ақы төлеу сақтандыру ұйымының меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырылады. БЖЗҚ-ға беру тәсіліне қарай зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аудару үшін қажетті құжаттардың өзекті тізбесі БЖЗҚ-ның www.enpf.kz веб-сайтында орналастырылған.

 
4. Өз жинақтарын сақтандыру компаниясына аударған салымшылардың зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алуға құқығы бар ма және олар қандай санат бойынша (зейнеткерлер немесе жеткіліктілік шегі бойынша) өтеді?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (бұдан әрі - Заң) 31-бабының 1-1-тармағының және 32-бабының 1-1-тармағының ережелеріне сай БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар тұлғалар, оның ішінде салымшы сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасаған болса, өз пайдасына немесе жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) өзінің немесе жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының емделуіне ақы төлеу үшін міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МЗЖ) және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бұдан әрі - МКЗЖ) есебінен біржолғы зейнетақы төлеміне құқығы бар.
Бұл ретте Заңның 30-бабының 1-тармағының ережесіне сәйкес аталған адамдарға МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен төленетін біржолғы зейнетақы төлемінің мөлшері салымшының (алушының) жеке зейнетақы шотындағы (бұдан әрі - ЖЗШ) МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен төленетін зейнетақы жинақтарының мөлшерінен аспауы тиіс.
2022 жылғы қыркүйектің ортасынан бастап күшіне енген Заңға түзетулер зейнетақы аннуитеті шартын жасаған тұлғаларға ол жасалған күннен бастап екі жылдан ерте болмайтын мерзімде сақтандыру ұйымына сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және ақшаны БЖЗҚ-ға қайтару бөлігінде шарт талаптарын өзгерту туралы өтінішпен жүгінуге мүмкіндік береді. Аталған түзетулер Заң қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған зейнетақы аннуитеті шарттарынан туындаған құқықтық қатынастарға да қолданылады.
Осылайша зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымдарына аударған адамдар жеке табыс салығын ескере отырып, сондай-ақ Заңға түзету енгізумен байланысты МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ-дағы зейнетақы жинақтарының қалдығы шегінде біржолғы зейнетақы төлемін алуға, қайта есептеу жүргізуге, сақтандыру аннуитеті бойынша төлемді азайтуға, қалдықты БЖЗҚ-ға қайтаруға және оны тұрғын үй жағдайын жақсартуға және емделуге пайдалануға құқылы.

5. ЗЖ-ны ИПБ-ға аудару кезінде, өтініш қате берілген болса, берілген өтініштің күшін қандай мерзімде және қандай негізде жоюға болады?
Инвестициялық портфельді басқарушыны таңдау (өзгерту) туралы немесе инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы жинақтарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне сенімгерлік басқаруға қайтару туралы өтініштің күшін БЖЗҚ көрсетілген өтінішті орындағанға дейін, яғни зейнетақы жинақтарын ЖЗШ-дан есептен шығарғанға дейін жоюға болады.
Күшін жою туралы өтініш негіздемені көрсетуді талап етпейді, яғни негіздеме - салымшының өз шешімі. Айта кету керек, орындалған өтініш қате берілсе де, оның күшін жою мүмкін емес.

 
6. Зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аудару қандай мерзімде жүзеге асырылады?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 62-бабының 1-тармағына сай зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аударуды БЖЗҚ уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген талаптарға сәйкес келетін құжаттарды алған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде жүзеге асырады.

7. Егер зейнетақы жинақтарын аудару үшін салымшының МЗЖ, МКЗЖ және ЕЗЖ бойынша шоттарында ақша жетіспесе, зейнетақы жинақтары аударылады ма? накоплений в страховую организацию?
Егер салымшының (алушының) міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және (немесе) ерікті зейнетақы жарналары (бар болса) бойынша жеке зейнетақы шоттарындағы зейнетақы жинақтарының сомасы зейнетақы жинақтарын аудару күніне зейнетақы аннуитеті шартында көрсетілген зейнетақы жинақтарының сомасынан аз болса, БЖЗҚ салымшыға (алушыға) зейнетақы жинағын аудару туралы өтінішті орындау мүмкін еместігінің себептерін көрсете отырып, оның зейнетақы жинағын аудару туралы өтінішін алған күннен бастап 10 (он) жұмыс күні ішінде жазбаша нысанда дәлелді жауап жібереді.

8. Зейнетақы жинақтарын ИПБ-ға аударғаннан кейін инвестициялық кіріс сайттағы жеке кабинетте немесе БЖЗҚ-дағы қосымша арқылы көрсетіле ме?
ИПБ-ға сенімгерлік басқаруға берілген зейнетақы жинақтары жеке қосалқы шотта есепке алынады және ЖЗШ-дан үзінді көшірменің титулдық парағында да, қосалқы шоттан үзінді көшірмеде де көрсетіледі.

9. Отбасы банктегі арнайы шоттан ЗЖ-ны қайтару мерзімі қандай?
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 қазандағы №1042 қаулысымен бекітілген Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидаларының 32-тармағының ережелеріне сәйкес біржолғы зейнетақы төлемін қайтару:
1) алушы уәкілетті операторға алушының арнаулы шотына есепке жазылған біржолғы зейнетақы төлемінің бүкіл сомасын немесе оның бір бөлігін БЖЗҚ-ға қайтаруға өтініш берген жағдайда;
2) алушы уәкілетті операторға біржолғы зейнетақы төлемдерінің тұрғын үй жағдайларын жақсартуға және (немесе) емделуге ақы төлеуге пайдаланылғанын растайтын құжаттарды ұсынбаған жағдайда;
3) тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында аударылған біржолғы зейнетақы төлемдері басқа мақсатта пайдаланылған жағдайларда жүзеге асырылады.
2) тармақшада көрсетілген жағдайда уәкілетті оператор алушыға уәкілетті оператордың интернет-ресурсы арқылы 5 (бес) жұмыс күні ішінде біржолғы зейнетақы төлемдерін пайдалануды растайтын құжаттарды ұсыну қажеттілігі туралы электрондық хабарлама жібереді.
Алушы 2) және 3) тармақшаларда көрсетілген жағдайларда тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында алынған біржолғы зейнетақы төлемінің барлық сомасын немесе оның бір бөлігін уәкілетті операторда ашылған өзінің арнаулы шотына қайтарады. Уәкілетті оператор алушы қайтарған сома келіп түскен күннен бастап 10 (он) жұмыс күні ішінде оларды БЖЗҚ-ға қайтарады. 1) тармақшада көрсетілген жағдайда, уәкілетті оператор алушыдан қайтаруға өтінішті алған күннен бастап 3 (үш) жұмыс күні ішінде БЖЗҚ-ға біржолғы зейнетақы төлемдерін қайтаруды жүзеге асырады. БЖЗҚ уәкілетті оператор қайтарған біржолғы зейнетақы төлемдерінің сомасын БЖЗҚ-ның ішкі құжаттарында айқындалған тәртіппен және мерзімдерде салымшылардың (алушылардың) жеке зейнетақы шотына аударады.

 
10.ИПБ компанияларында кірістілік қандай?
Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 15 ақпандағы №30 қаулысымен бекітілген Инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналдық кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы есептеу қағидаларының, сондай-ақ Инвестициялық портфельді басқарушының теріс айырманы меншікті капиталы есебінен өтеу қағидалары мен мерзімдерінің 2-тарауының 13-тармағына сәйкес барлық Басқарушы бойынша К2 номиналды кірістілік коэффициенттерінің мәні, соңғы өткен толық он екі, жиырма төрт және отыз алты айдағы номиналды кірістіліктің орташа алынған коэффициентінің және зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі мәні ай сайын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсында жарияланады.
Сондай-ақ салымшылар (алушылар) ИПБ-ға аудару кезінде «Жеке зейнетақы шотындағы (-тарындағы) ақша қалдықтары мен оның қозғалысы туралы мәліметтер» үзінді көшірмесінде «зейнетақы активтерінің кірістілік деңгейі ( % )» көрсеткішінің мәнін қадағалай алады. 

11. Әйелім екеуміз зейнетақы жинағымызды сақтандыру компаниясына аударғымыз келіп еді, бірақ әйелімнің зейнетақы жинағы аудару үшін жеткіліксіз. Біздің зейнетақы жинақтарымызды біріктіруге болатынын естіп едім, мұны қалай жасауға болады?

Өте дұрыс, Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 12 шілдедегі № 138-VII «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сақтандыру нарығын және бағалы қағаздар нарығын, банк қызметін реттеу және дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңымен зейнетақы заңнамасына 2022 жылғы 12 қыркүйектен бастап күшіне енген, соның ішінде заңнамамен көзделген жағдайларда салымшыларға (алушыларға) жұбайларымен немесе жақын туыстарымен бірлесіп зейнетақы аннуитеті шартын жасауға мүмкіндік беретін өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Бірлескен аннуитет - бұл Қазақстан Республикасының "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" кодексіне сәйкес ерлі-зайыптылар немесе жақын туыстар болып табылатын және бір мезгілде сақтандырылған екі сақтанушының (сақтандырылған) зейнетақы аннуитеті шартына қатысуын білдіретін өнім.

Бірлескен аннуитеттің классикалық зейнетақы аннуитетінен айырмашылығы - бірлескен аннуитет зейнетақы жинақтарын біріктіруге және зейнетақы аннуитеті шарты бойынша кірістерді қайта бөлуге мүмкіндік береді.

Зейнетақы аннуитеті шартын жасау үшін тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын және республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен емес (екі тұлға зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда күнкөріс деңгейінің 1,4 еселенген мөлшері) төлемді қамтамасыз ету үшін зейнетақы жинақтарының мөлшері жеткілікті болуы тиіс екенін атап өткен жөн.

Зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аударуға құқығы бар тұлғалардың тізбесімен және бұл үшін қажетті құжаттар топтамасымен Қордың сайтында танысуға болады.

12.Бірде досымның кеңес беруі бойынша мен зейнетақы жинақтарымның бір бөлігін сақтандыру компаниясына аудардым. Оларды БЖЗҚ-ға қайтаруға бола ма?

Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 12 шілдедегі № 138-VII «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сақтандыру нарығын және бағалы қағаздар нарығын, банк қызметін реттеу және дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңымен нормативтік құқықтық актілерге, соның ішінде Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңына (бұдан әрі - Заң) өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Сонымен 2022 жылғы 12 қыркүйектен бастап күшіне енген, 2022 жылғы 12 қыркүйекке дейін жасалған зейнетақы аннуитеті шарттарынан (бұдан әрі – ЗАШ) туындаған құқықтық қатынастарға да қолданылатын, енгізілген өзгерістер мен толықтыруларға сәйкес, ЗАШ жасаған адамдар оны жасаған күннен бастап екі жылдан ерте болмайтын мерзімде сақтандыру ұйымына сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және ақшаны БЖЗҚ-ға қайтару бөлігінде ЗАШ талаптарын өзгерту туралы өтінішпен жүгінуге құқылы. БЖЗҚ-ға қайтарылуы тиіс ақша сомасы ЗАШ-қа өзгерістер енгізілген күні ЗАШ бойынша сатып алу сомасы мен зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні Заңның 59-бабының 2-тармағында айқындалған төлем мөлшеріне қарай есептелген сақтандыру сыйлықақысы сомасының арасындағы айырмаға тең. Заңның 59-бабының 2-тармағына сәйкес сақтандыру ұйымынан төленетін айлық сақтандыру төлемінің мөлшері ЗАШ жасалған күні қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің (екі тұлға зейнетақы аннуитеті шартын жасаған жағдайда ең төменгі күнкөріс деңгейінің 1,4 еселенген мөлшері) 70 пайызынан төмен болмауы тиіс.

ЗАШ бойынша БЖЗҚ-ға сатып алу сомасын аудару тәртібі 2022 жылғы 8 қарашада қолданысқа енгізілген, Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2022 жылғы 20 қазандағы № 73 қаулысымен бекітілген Сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу және зейнетақы жинақтарын (сатып алу сомасын) зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру ұйымына, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару қағидаларының ережелерімен анықталған, бұл қағидаға сәйкес жөнелтуші - сақтандыру ұйымы БЖЗҚ-ның ішкі құжаттарымен анықталған тәртіпте ЗАШ талаптарын өзгерту туралы өтінішті алған күннен бастап күнтізбелік 20 (жиырма) күн ішінде салымшының (салымшылардың) және (немесе) алушының (алушылардың) және (немесе) сақтанушының (сақтанушылардың) жеке зейнетақы шоттарына 5 (бес) жұмыс күні ішінде қайтарылуы тиіс ақшаны БЖЗҚ аудару үшін БЖЗҚ-ға ақшаны аударуға міндетті.

Осылайша Сіз өзіңізбен ЗАШ жасалған сақтандыру ұйымына өтінішпен жүгінуге және, егер бар болса, БЖЗҚ-ға ЗАШ-тың ең төменгі құнынан асатын сақтандыру сыйлықақысының бір бөлігін қайтаруға құқылысыз.

1.  Сақтандыру аннуитетінен ақшаны БЖЗҚ-ға қалай қайтаруға болады?

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сақтандыру нарығын және бағалы қағаздар нарығын, банк қызметін реттеу және дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңына сәйкес нормативтік құқықтық актілерге, соның ішінде 2022 жылғы 12 қыркүйектен бастап Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (Заң) 60-бабына бірқатар өзгерістер енгізілді.

Заңның 60-бабының 14-тармағында зейнетақы аннуитеті шартын жасаған тұлғалардың зейнетақы аннуитеті шарты жасалған күннен бастап екі жылдан ерте болмайтын мерзімде сақтандыру ұйымына сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және ақшаны БЖЗҚ-ға қайтару бөлігінде шарт талаптарын өзгерту туралы өтінішпен жүгінуге құқылы екендігі белгіленген. БЖЗҚ-ға қайтарылуы тиіс ақша сомасы зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сатып алу сомасы мен зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні Заңның 59-бабының 2-тармағында айқындалған төлем мөлшеріне қарай есептелген сақтандыру сыйлықақысы сомасының арасындағы айырмаға тең.

Басқаша айтқанда, зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні қолданыста болатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен болмайтын айлық сақтандыру төлемінің мөлшерін өмір бойы қамтамасыз ететін сома сақтандыру ұйымында қалуы тиіс.

Осы тармақ Заң қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған зейнетақы аннуитеті шарттарынан туындаған құқықтық қатынастарға да қолданылатынын атап өтеміз.

БЖЗҚ-ға ақшаны қайтаруды жүзеге асыру үшін салымшы (алушы) 12.09.2022 жылдан бастап өзімен зейнетақы аннуитеті шарты жасаған сақтандыру ұйымына сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту және БЖЗҚ-ға ақшаны қайтару бөлігінде шарт талаптарын өзгерту туралы өтінішпен жүгінуі тиіс.

2.    Зейнетақы аннуитетін пайдалануға кім құқылы?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Заң) 59-бабына сәйкес республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен емес төлемді қамтамасыз ету үшін зейнетақы аннуитеті шартын жасауға зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МЗЖ) есебінен құралған зейнетақы жинақтарын БЖЗҚ-дан сақтандыру ұйымына (бұдан әрі – СҰ) аударуға құқығы бар тұлғалар:

- зейнет жасына толған тұлғалар:

- ерлер - 63 жасқа толғанда;

- әйелдер - 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап 60,5 жасқа толғанда (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61 жасқа; 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - 61,5 жасқа; 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62 жасқа; 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап - 62,5 жасқа; 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап - 63 жасқа толғанда);

- 45 жасқа толған тұлғалар;

- егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар тұлғалар.

1.   Жеке зейнетақы шоты дегеніміз не?
Жеке зейнетақы шоты – салымшының (зейнетақы төлемдерін алушының) жеке атаулы шоты, онда міндетті зейнетақы жарналары не міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары не ерікті зейнетақы жарналары, инвестициялық кіріс, өсімпұл және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де түсімдер есепке алынады және одан зейнетақы төлемдері жүргізіледі.

 
2. Міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ) есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын (ЖЗШ) ашу тәртібі қандай?
2019 жылдың 8 қаңтарынан бастап Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңның 37-бабының 2-тармағына сай МЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-да ЖЗШ ашу автоматты режимде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәріппен МЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде жүзеге асырылады.
Егер жеке тұлғаның БЖЗҚ-да МЗЖ есепке алу үшін ашық ЖЗШ болмаған жағдайда, жеке зейнетақы шоты «Азаматтарға арналған Үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамынан келіп түскен, электронды төлем тапсырмасында көрсетілген жеке тұлғаның деректемелеріне агенттің БЖЗҚ-ға аударған бастапқы МЗЖ сомасының негізінде ашылады. Осыған байланысты 2019 жылдың 8 қаңтарынан бастап МЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашу үшін жеке тұлғалардың БЖЗҚ-ға өтініш беруі талап етілмейді.

 
3. Ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын (ЖЗШ) ашу тәртібі қандай?
2021 жылдың 1 мамырынан бастап ЕЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-да ЖЗШ ашу:
- ЕЗЖ аудару кезінде БЖЗҚ-ға агенттер (заңды тұлғалар) ұсынатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде;
- ЕЗЖ аудару кезінде өзінің немесе үшінші тұлғаның пайдасына жеке тұлғадан БЖЗҚ-ға келіп түскен алғашқы жарнаның негізінде;
- Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегі банктерiнде орналастырылған депозиттерге мiндеттi кепiлдiк беру туралы» заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдікті жүзеге асырған ұйымдардан БЖЗҚ-ға келіп түскен алғашқы талап етілмеген кепілдікті өтем сомасының негізінде жүзеге асырылады.
Осыған байланысты, 01.05.2021 ж. бастап БЖЗҚ-да ЕЗЖ есепке алу үшін жеке тұлғалардың ЖЗШ ашуы үшін шарт жасау талап етілмейді.

 
4. Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (МКЗЖ) есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын (ЖЗШ) ашу тәртібі қандай?
26.10.2021 ж. бастап Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 37-бабының 2-тармағына сәйкес міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке зейнетақы шотын ашу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен міндетті зейнетақы жарналарын аудару кезінде Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімдері негізінде жүзеге асырылады.
БЖЗҚ-да жеке тұлғаның МКЗЖ есепке алу үшін ашық ЖЗШ болмаған жағдайда, жеке зейнетақы шоты электрондық төлем тапсырмасында көрсетілген жеке тұлғаның деректемелеріне агент БЖЗҚ-ға аударған, «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамынан келіп түскен бастапқы МКЗЖ сомасының негізінде ашылады. Осыған байланысты, 26.10.2021 ж. бастап жеке тұлғалардың БЖЗҚ-да МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашуға өтініш беруі талап етілмейді.
Жеке тұлғаның Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін ашылған жеке зейнетақы шоты болған жағдайда, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотын қайта ашу жүзеге асырылмайды.
Бұл ретте жеке тұлғаның пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеген агент міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін бұрын ашылған жеке зейнетақы шотына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есепке алынған күннен бастап міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі.

 
5.    БЖЗҚ-да салымшының (алушының) ЖЗШ жабу мерзімдері?
БЖЗҚ-да салымшының (алушының) жеке зейнетақы шоты зейнетақы жинақтары болмаған жағдайда 1 (бір) ай өткеннен кейін жабылады.

 
6. Жеке зейнетақы шотынан үзінді көшірме алу бойынша қызметке ақы төлене ме?
БЖЗҚ ақы алмай, ЖЗШ-дағы ақша қалдықтары және оның қозғалысы туралы мәліметтерді ЖЗШ ашылған күннен бастап сұратылған кез келген күнге ұсынады, оның ішінде:
·  зейнетақы жарналарын салатын салымшыға;
· алушыға;
· салымшының (алушының) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес ресімделген жазбаша келісімінің негізінде үшінші тұлғаға;
· заң бойынша мұраға құқық туралы куәлікке сәйкес мұрагерге немесе өсиетте көрсетілген адамға;
· Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 57-бабының ережесіне сәйкес басқа да тұлғаларға ұсынады.

 
7.  Жеке зейнетақы шотынан үзінді көшірмеде қандай ақпарат бар?
· сұратылып отырған кезеңнің басындағы және соңындағы жағдай бойынша зейнетақы жинақтарының сомасы;
· сұратылып отырған кезеңнің басындағы және соңындағы жағдай бойынша есептелген инвестициялық кіріс сомасы;
· Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің басқармасы бекіткен және сұратылып отырған кезеңнің соңында қолданыстағы инвестициялық кірістен және зейнетақы активтерінен түсетін комиссиялық сыйақының шамасы;
· сұратылып отырған кезең ішіндегі күндерді көрсете отырып, зейнетақы жарналарының, өсімпұлдың, аударымдардың, зейнетақы жинақтары төлемдерінің және (немесе) ұсталған жеке табыс салығының сомасы;
· сұратылып отырған кезең ішіндегі күндерді көрсете отырып, салымшының (алушының) ЖЗШ-дағы өзге операциялардың сомасы;
· мiндеттi зейнетақы жарналарын немесе мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу бойынша жеке зейнетақы шотында көрсетілетін өзге де операциялардың сомасы;
· біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру үшін және (немесе) инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына беру үшін қолжетімді, міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МЗЖ) есебінен зейнетақы жинақтарының сомасы туралы мәліметтер қамтылады.

 
8. Жеке зейнетақы шотынан үзінді көшірме алу тәсілдері?
· электрондық тәсілмен:
- БЖЗҚ-ға ұсынылған электрондық пошта мекенжайына жіберу арқылы;
- электрондық цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) немесе пайдаланушының логині мен паролін (оның ішінде ENPF мобильді қосымшасы арқылы) пайдалана отырып, жеке кабинет арқылы;
· міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы (алушысы), өзіне міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлға немесе зейнетақы төлемдерін алушы тікелей БЖЗҚ-ға жеке өзі жүгінген кезде;
· пошталық байланыс қызметтері арқылы алуға болады.
Салымшыға (алушыға) зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпаратты өз бетінше алу мүмкіндігі қосымша берілді:
- БЖЗҚ-ның аппараттық-бағдарламалық кешені арқылы;
- электрондық үкіметтің порталы және мобильді қосымшасы арқылы.

9. Егер БЖЗҚ салымшыларының зейнетақы шоттарына аударымдар жасалмаса, олар жабылып қалады деп оқыған едім. Мен қазір қысқартуға ұшырап, жұмыссызбын. Бұл менің шотым жабылады дегенді білдіре ме? Ол жағдайда менің жинақтарым қайда кетеді?

Жоқ, шотыңыз жабылмайды. Себебі, біз дұрыс түсінген болсақ, сіздің жеке зейнетақы шотыңызда (ЖЗШ) еңбек етіп жүрген кезіңізде аударылған зейнетақы жинағы бар екен. 

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 12 ақпандағы № 27 қаулысымен бекітілген Салымшылардың (алушылардың) жеке зейнетақы шоттарындағы міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы жинақтарының есебін жүргізу қағидаларына сәйкес, салымшылардың (алушылардың) ЖЗШ зейнетақы жинағы болмаған жағдайда, бір ай өткен соң жабылады. 

Әзірге сіздің ЖЗШ-ңызға жарна аударылмағанымен, онда қандай да бір сома бар, сондықтан жеке зейнетақы шотыңыз жабылмайды. Оның үстіне, оған инвестициялық кіріс есептеліп отырады. 

Естеріңізге сала кетейік,  зейнетақы жинағының талап етілмеген сомасын алушы не оның мұрагерлері талап еткенге дейін БЖЗҚ есептен шығармайды.  

Болашақта жұмысқа орналасатын болсаңыз, сіздің зейнетақы аударымдарыңыз ағымдағы жеке зейнетақы шотыңызға түсуін одан әрі жалғастырады.

1. Қазақстан аумағында жұмыс істейтін қызметкерлер ЕАЭО келісімі бойынша жұмысынан уақытша айырылған кезде БЖТ төлей ала ма?
2019 жылғы 1 қаңтарда Қазақстанда 4 міндетті төлемді алмастыратын Бірыңғай жиынтық төлем (БЖТ) қолданысқа енгізілді:
10% - Жеке зейнетақы салығы:
20% - МӘСҚ-қа міндетті әлеуметтік аударымдар;
30% - БЖЗҚ-ға міндетті зейнетақы жарнасы:
40% - ӘМСҚ-ға әлеуметтік жарна
БЖТ ЖК ретінде тіркеусіз кәсіпкерлік қызметпен айналысатын, сондай-ақ жалдамалы қызметкердің еңбегін пайдаланбайтын, салық агенттеріне қызмет көрсетпейтін және (немесе) басқа жеке тұлғаларға жеке қосалқы шаруашылық өнімдерін сататын жеке тұлғаларға арналған (жылдық табыс 1175 АЕК-тен аспауы тиіс). БЖТ төлемейді:
- Салық кодексінің 774-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген қызмет түрлерін коммерциялық жылжымайтын мүлік объектілерінің, сондай-ақ сауда объектілерінің, оның ішінде меншік, жалдау, пайдалану, сенімгерлік басқару құқығындағы объектілердің аумағында жүзеге асыратын тұлғалар;
- тұрғынжайды қоспағанда, мүлікті мүлiктiк жалға (жалдауға) беретін адамдар;
- жеке практикамен айналысатын адамдар;
- қандастарды қоспағанда, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар;
- дара кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркелген адамдар.

2. Мен ҚР азаматтығын алдым (бұрын Қырғызстан азаматы болғанмын). Қырғызстанда 2010 жылдан бастап 2015 жылға дейін 5 жыл ресми еңбек өтілім бар. Маған Қазақстанға аудару арқылы Қырғызстандағы еңбек өтілі үшін зейнетақы ресімделеді ме?
Еуразиялық экономикалық одақ туралы 29.05.2014 жылғы шарттың 98-бабының 3-тармағына сәйкес ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілерін және олардың отбасы мүшелерін зейнетақымен қамсыздандыру тұрақты тұратын мемлекеттің заңнамасымен, сондай-ақ ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер арасындағы жеке халықаралық шартқа сәйкес реттеледі.
Мұндай халықаралық шарт 01.01.2021 жылы күшіне енген Келісім болып табылады. Келісімнің негізгі мақсаты – жұмысқа орналастырушы мемлекеттің азаматтарына қолданылатын шарттарда және тәртіппен ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер еңбекшілерінің зейнетақы құқықтарын қалыптастыру болып табылады, яғни ЕАЭО-ға мүше әрбір мемлекет ЕАЭО-ға мүше басқа мемлекеттердің азаматтарына зейнетақымен қамсыздандыруға арналған құқықтардың ұқсас шарттарда өз азаматтарына берілетін құқықтар көлеміне тең көлемде кепілдік беруі тиіс.
Өтпелі ережелерді қамтитын Келісімнің 12-бабында зейнетақыны тағайындау және төлеу мынадай тәртіппен жүзеге асырылатыны көзделгенін атап өткен жөн: Келісім күшіне енгеннен кейін жиналған жұмыс өтілі үшін зейнетақыны аумағында тиісті жұмыс өтілі жиналған ЕАЭО мүше мемлекеті тағайындайды және төлейді; Келісім күшіне енгенге дейін жинақталған жұмыс өтілі үшін зейнетақы ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің заңнамасына және 1992 жылғы 13 наурыздағы зейнетақымен қамсыздандыру аясында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің азаматтарының құқықтарының кепілдігі туралы келісімге сәйкес тағайындалады және төленеді.
Демек, Келісімнің нормалары Келісім күшіне енгеннен кейінгі (01.01.2021 ж. бастап) кезеңде еңбек немесе азаматтық-құқықтық шарт жасау, жұмысқа орналастырушы мемлекеттің зейнетақы жүйесіне сақтандыру (зейнетақы) жарналарын міндетті төлеу арқылы ресми жұмысқа орналасу шартымен еңбекшілердің жиналған жұмыс өтіліне ғана қолданылады.

3. Еңбек қатынастарының тоқтатылуына байланысты еңбек етуші жұмысқа орналастырушы мемлекеттен тұрғылықты тұратын мемлекетке оралған кезде, оның БЖЗҚ-дан МЗЖ есебінен қалыптастырылған  өзінің зейнетақы жинақтарын алуға құқығы бар ма? Оларды алу тәртібі қандай?
Келісімнің 2-бабында ЕАЭО елдерінің еңбекшілері, азаматтары ала алатын зейнетақы түрлері айқындалған. Қазақстанда бұл - зейнетақы жасына жеткен кезде, егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, 1 және 2 топтардағы мүгедектік белгіленген кезде, БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдері.
Келісімнің 3-бабына сәйкес еңбекшілерге зейнетақы тағайындау және төлеу құқығын іске асыру жұмысқа орналастырушы мемлекеттің азаматтары үшін жасалған шарттарда жүзеге асырылады. Зейнетақыны ресімдеу ЕАЭО елдерінің құзыретті органдары арқылы жүзеге асырылатын болады. Бұл ретте еңбекшінің зейнетақы тағайындау және төлеу үшін тұрып жатқан мемлекеттің құзыретті органына және (немесе) жұмысқа орналастырушы мемлекеттің құзыретті органына жүгінуге құқығы бар.
Қазақстан Республикасында Келісімді іске асыру бойынша құзыретті орган болып БЖЗҚ белгіленді. ЕАЭО елдерінің еңбекші азаматтарының БЖЗҚ-да зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарынан БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы Қазақстан Республикасының зейнетақы заңнамасының нормаларына сәйкес (яғни жалпыға бірдей белгіленген зейнеткерлік жас басталған кезде (2021 жылы ерлер 63 жасқа/ әйелдер 60 жасқа толған кезде, жарты жылға әйелдердің зейнет жасын жыл сайын ұлғайту арқылы, 2027 жылы 63 жасқа жеткенге дейін) пайда болады.
Мысалы, БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтарын қалыптастырған Ресей Федерациясының (РФ) еңбек етуші азаматы РФ-ға оралған кезде, Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша зейнеткерлік жасқа жеткен кезде зейнетақы тағайындау үшін БЖЗҚ-ға РФ Зейнетақы қоры (бұдан әрі - РЗҚ, бұл РФ-дағы құзыретті орган) арқылы жүгініп, РЗҚ БЖЗҚ-ға жіберетін Қазақстан заңнамасы бойынша құжаттарды ұсына алады. Егер зейнетақы алушының банк шоты Ресей Федерациясының аумағында ашылатын болса, онда БЖЗҚ тоқсан сайын зейнетақы төлемдерін РЗҚ-ның есеп айырысу шотына рубльмен аударады (экспорттайды), оны РЗҚ алушының банк шотына аударады.

4. БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтарын қалыптастырған ЕАЭО елінің еңбекшісі, азаматы қайтыс болған жағдайда Қазақстан Республикасында жинақталған жарналарының жағдайы не болмақ? Оның жинақтары мұрагерлерге беріледі ме?
БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар ЕАЭО елінің еңбекшісі, азаматы қайтыс болған жағдайда, БЖЗҚ-ға Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған құқық белгілейтін құжаттар ұсынылған кезде, оның ішінде ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің құзыретті органдары арқылы зейнетақы жинақтарын біржолғы алу құқығы  оның мұрагерлеріне ауысады.

5. ЕАЭО Келісімі шеңберінде зейнетақы аударымдары, қандай НҚА-мен регламенттеледі?
ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілерін және отбасы мүшелерін зейнетақымен қамсыздандыру 01.01.2021 ж. бастап күшіне енген Келісіммен реттеледі.
Келісімнің нормалары Келісім күшіне енгеннен кейінгі кезеңде еңбек немесе азаматтық-құқықтық шарт жасау, жұмысқа орналастырушы мемлекеттің зейнетақы жүйесіне зейнетақы (сақтандыру) жарналарын міндетті төлеу арқылы ресми жұмысқа орналасу шартымен еңбекшілердің жиналған жұмыс өтіліне ғана қолданылады.
Келісімнің 2-бабының 2-тармағының 2.3-тармақшасында Қазақстан Республикасында Келісім БЖЗҚ-дан зейнетақы жарналары есебінен құрылған зейнетақы төлемдеріне қолданылатыны белгіленген:
1) зейнет жасына толуына байланысты;
2) егер мүгедектігі мерзімсіз болса, бірінші және екінші топтағы мүгедектікті белгілеу кезінде;
3) мұрагерлерге төленетін біржолғы төлем. Ағымдағы жылдың қаңтарынан бастап ҚР аумағында ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілері үшін:
1. Жұмыс беруші табысты есептеу кезінде БЖЗҚ-ға МЗЖ ұстап қалуға және соманы аударуға міндетті, бұл ретте МЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ БЖЗҚ-да жұмыс берушіден түскен МЗЖ алғашқы сомасы түскен кезде автоматты түзімде ашылатын болады;
2. МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашу, қосымша деректемелерге өзгерістер енгізу, хабарлау тәсілін өзгерту БЖЗҚ-ның ішкі нормативтік құжаттарында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады, бұл ретте ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер азаматтарының - еңбек мигранттарының жеке басын куәландыратын құжат ретінде ЕАЭО-ға мүше мемлекеттің уәкілетті органы берген шетелдіктің шетелдік паспорты және бейрезиденттің ЖСН көшірмесі (ЖЗШ ашу туралы өтінішті ресімдеу кезінде) ұсынылады. ЕАЭО елдері азаматтарының жеке басын куәландыратын құжаттардың тізбесі мен үлгілері мына мекенжайда орналасқан: www.eurasiancommission.org docs.aspx;
3. Жұмыс берушімен еңбек шарты немесе азаматтық-құқықтық шарт бұзылған жағдайда ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбек мигранттары – азаматтарында БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы Келісімнің 2-бабы 2-тармағының 2.3. тармақшасында көзделген жағдайлар басталған кезде пайда болады (жоғарыдан қараңыз). ЭЦҚ алу тәртібі БЖЗҚ құзыретіне жатпайды.

 
6. Егер РФ азаматы РФ заңнамасы бойынша зейнеткерлік жасқа жетсе, бірақ ҚР-да жұмыс істеуді жалғастырса, егер ол ҚР заңнамасы бойынша зейнеткерлік жасқа жетпеген болса, РФ азаматының БЖЗҚ-ға аударымдар жасауы қажет пе?
29.05.2014 жылғы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 98-бабының 3-тармағының ережелеріне сәйкес ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілері мен отбасы мүшелерін зейнетақымен қамсыздандыру тұрақты тұратын мемлекеттің заңнамасымен, сондай-ақ ЕАЭО-ға мүше мемлекеттері арасындағы жекелеген халықаралық шартқа сәйкес реттеледі.
Осындай халықаралық шарт 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енген 2019 жылдың 20 желтоқсанындағы Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы Келісім (бұдан әрі - Келісім) болып табылады.
Келісімнің 3-бабының 1-тармағына сәйкес еңбекшілердің зейнетақы құқықтарын қалыптастыру жұмысқа орналастырушы мемлекет азаматтарының зейнетақы құқықтарын қалыптастыру сияқты шарттарда және тәртіппен зейнетақы жарналары есебінен жүзеге асырылады. Демек, Қазақстанда еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында уақытша жүрген ЕАЭО елдерінің азаматтары міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын БЖЗҚ-ға Қазақстан Республикасының зейнетақы заңнамасында белгіленген мөлшерлемелер бойынша және тәртіппен аудару арқылы, яғни салымшы (алушы) Қазақстан Республикасының  «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 11-бабының 1-тармағында белгіленген зейнеткерлік жасқа толғанға дейін ҚР азаматтары сияқты өздерінің зейнетақы құқықтарын қалыптастыруы міндетті.

 
7. Түсіндіріп беруіңізді өтінемін, 2020 жылғы 7 желтоқсанда ЕАЭО елдері қызметкерлерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісімге қол қойылды, ҚР-да тұруға ықтиярхатсыз жұмыс істейтін РФ азаматтары ҚР-да МЗЖ-ны қай кезеңнен бастап төлеуі тиіс?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының 2-бабына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен зейнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар. Егер заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей зейнетақымен қамсыздандырылу құқығын пайдаланады.
Мұнымен қоса, еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында ЕАЭО-ның басқа елдерінің аумағында уақытша жүрген ЕАЭО елдерінің азаматтарына Қазақстан Республикасымен 2020 жылғы 7 желтоқсанда ратификацияланған 2019 жылғы 20 желтоқсандағы Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісімнің (бұдан әрі - Келісім) нормалары қолданылады.
Келісім 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енді, сондықтан еңбек шарты не азаматтық-құқықтық шарт шеңберінде ЕАЭО елдерінен (атап айтқанда Армения Республикасынан, Беларусь Республикасынан, Ресей Федерациясынан және Қырғыз Республикасынан) еңбек етушіні тартқан жұмыс беруші 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап БЖЗҚ-ға еңбек етушінің ай сайынғы табысының 10% мөлшерінде (ең төменгі жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспайтын) міндетті зейнетақы жарналарын тұрақты түрде аударуға міндетті.

 
8. Жұмыс берушіден сұрақ. Қазақстанда уақытша жұмыс істейтін (тұруға ықтиярхатсыз/бейрезидент) ЕАЭО елінің азаматы - қызметкер зейнетақыны қалыптастыру мақсатында БЖЗҚ-мен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасауға міндетті ме?
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» заңының (бұдан әрі – Заң) 2-бабына сәйкес, егер заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей зейнетақымен қамсыздандырылу құқығын пайдаланады.
2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енген Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы 20.12.2019 жылғы Келісім (бұдан әрі – Келісім) халықаралық шарт болып табылады, оның нормалары еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында ЕАЭО-ның басқа елдеріне уақытша келетін ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілеріне, азаматтарына қолданылады. Бұл ретте ЕАЭО-ға мүше мемлекеттің еңбекшісінің жұмысқа орналастырушы мемлекеттің аумағында уақытша болу (тұру) мерзімі мүше мемлекеттің еңбекшісінің жұмыс берушімен немесе жұмыстарға (қызметтерге) тапсырыс берушімен жасаған еңбек немесе азаматтық-құқықтық шартының қолданылу мерзімімен айқындалады.
Келісімнің 2-бабына сәйкес ЕАЭО елдері еңбекшілерінің - азаматтарының зейнетақы құқықтарын қалыптастыру жұмысқа орналастырушы мемлекет азаматтарының зейнетақы құқықтарын қалыптастыру сияқты шарттарда және тәртіппен зейнетақы жарналары есебінен жүзеге асырылады. Келісімнің 1-бабына сәйкес, Қазақстан Республикасында зейнетақы жарналарына БЖЗҚ-дағы зейнетақы жарналары жатады. Осылайша Қазақстанда еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында уақытша жүрген ЕАЭО елдерінің азаматтары ҚР азаматтары сияқты міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (МКЗЖ) БЖЗҚ-ға Қазақстан Республикасының зейнетақы заңнамасында белгіленген мөлшерлемелер бойынша және тәртіппен аудару арқылы өз зейнетақы құқықтарын қалыптастыруға міндетті. Бұл ретте қызметкерге (ЕАЭО елінің азаматына):
• МЗЖ төлеу үшін зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасаудың қажеті жоқ, өйткені жеке тұлғаның БЖЗҚ-да МЗЖ есепке алу үшін жеке зейнетақы шоты (ЖЗШ) болмаған жағдайда, 2019 жылдың қаңтар айынан бастап ЖЗШ «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясынан келіп түскен, пайдасына МЗЖ аударылатын жеке тұлғалардың тізімі негізінде ашылады;
• МКЗЖ төлеу үшін жұмыс берушімен бірлесіп, БЖЗҚ-ға МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашу туралы өтініш беру қажет (ҚР азаматтарына арналғаны сияқты тәртіппен және құжаттар тізбесін ұсыну арқылы). МКЗЖ есепке алу үшін ЖЗШ ашу туралы өтініш беру тәртібі және құжаттар тізбесі БЖЗҚ сайтында орналастырылған.

 
9. Шетелдік қызметкердің жұмыс берушісі қызметкерден 10% міндетті жарнаны ұстап қалуға және БЖЗҚ-ға аударуға міндетті ме? Егер солай болса, онда жұмыс беруші қай сәттен бастап 10%-ды ұстап тұруы керек?
20.12.2019 жылғы Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісім 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енді, сондықтан еңбек шарты не азаматтық-құқықтық шарт шеңберінде ЕАЭО елдерінен (атап айтқанда Армения Республикасынан, Беларусь Республикасынан, Ресей Федерациясынан және Қырғыз Республикасынан) еңбек етушіні тартқан жұмыс беруші 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап БЖЗҚ-ға еңбек етушінің ай сайынғы табысының 10% мөлшерінде (ең төменгі жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспайтын) МЗЖ-ны және еңбек жағдайлары зиянды жұмыспен айналысатын қызметкерлердің пайдасына өз қаражаты есебінен МКЗЖ есептеу үшін қабылданатын қызметкердің ай сайынғы табысының 5% мөлшерінде МКЗЖ-ны тұрақты түрде аударуға міндетті.

10.ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісім қалай жұмыс істейді?

Келісім 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енді және Келісімнің негізгі мақсаты – жұмысқа орналастырушы мемлекеттің азаматтарына қолданылатын шарттарда және тәртіппен Еуразиялық экономикалық одаққа (ЕАЭО) мүше мемлекеттердің еңбекшілерінің зейнетақы құқықтарын қалыптастыру болып табылады.

2023 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Келісім күшіне енген кезден басталған кезең үшін еліміздің аумағында жұмыс берушілермен жасалған еңбек және азаматтық-құқықтық шарттар негізінде еңбек етіп жүрген ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің 46 350 еңбекші-азаматының БЖЗҚ-да ашылған жеке зейнетақы шоттарына (ЖЗШ) міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) аударылды.

Бұл ретте БЖЗҚ-да (МЗЖ) есепке алу үшін ашылған ЖЗШ болмаған жағдайда, көрсетілген шоттар аударымдар түскен кезде автоматты түрде ашылды.

Сондай-ақ 2021-2022 жылдар ішінде БЖЗҚ ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің 40 азаматынан зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш қабылдады және орындады, оның ішінде 37 еңбекшіге Қазақстан заңнамасы бойынша зейнет жасына жетуіне байланысты зейнетақы төлемдері және 3 мұрагерге еңбекшілердің қайтыс болуына байланысты зейнетақы төлемдері тағайындалды.

2. Еңбек шарты негізінде Қырғызстан мен Ресей аумағында еңбек етіп жүрген және аталған елдердің зейнетақы жүйесіне сақтандыру жарналарын аударған Қазақстан азаматтарына тиісті құзыретті органдар жасына байланысты өмір бойғы зейнетақы тағайындады.

Осылайша еңбекшілердің ЕАЭО-ға мүше мемлекеттерде зейнетақы жарналарын жұмысқа орналастырушы мемлекеттің зейнетақы жүйесіне аудару жолымен зейнетақы құқықтарын қалыптастыруы және оларды тағайындалған зейнетақы төлемдері түрінде іске асыруы ЕАЭО туралы шартқа негізделген Келісімнің арқасында жүзеге асырылды, оған Армения, Беларусь, Қырғызстан, Қазақстан және Ресей Федерациясы кіреді.

БЖЗҚ Келісім аясында зейнетақымен қамсыздандыру мақсатында ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің азаматтарының еңбек немесе азаматтық-құқықтық шарттар жасау арқылы жұмысқа орналастырушы мемлекетте жұмыс берушілермен еңбек қатынастарын ресми ресімдеуі қажет екенін хабарлайды.

Өз кезегінде, жұмыс берушілер ресми жұмысқа орналастырылған қызметкерлер үшін жұмысқа орналастырушы мемлекеттің зейнетақы жүйесіне зейнетақы (сақтандыру) жарналарын осы жұмысқа орналастырушы мемлекеттің заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде жүзеге асыруға міндетті. 

1.  Жинақтаушы зейнетақы жүйесі дегеніміз не?

Қазақстанның қолданыстағы зейнетақы жүйесі көп компонентті болып табылады. Естеріңізге сала кетейік, 1998 жылы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінің алғашқысы болып Қазақстан Республикасы зейнетақымен қамсыздандыру реформасын жүзеге асырды. Ел тәуелсіздік алған сәттен бастап зейнетақы реформасына дейін Қазақстанда Кеңес Одағынан мұраға қалған ортақ зейнетақы жүйесі жұмыс істеді. Мұндай жүйенің басты қағидаты - жұмыс істейтін халық ретінде зейнеткерлерді қамтамасыз ететін ұрпақтардың ынтымақтастығы.

Алайда Одақ ыдырағаннан кейін жаңа мемлекеттің экономикалық жағдайына байланысты зейнетақы жүйесінің ортақ моделінің көрсеткіштері төмендеді. Сол уақытта елде қажетті өнімдер тапшылығы болды, көптеген кәсіпорындар мен өндірістер жабылды, адамдарға айлар бойы жалақы төленбеді, жұмыссыздар саны артты. 1992 жылы елде гиперинфляция болды, ол Қазақстан Республикасының Статистика агенттігінің деректері бойынша 2960,8%-ды құрады. 1995 жылы инфляция 60,3%-ды құраған кезде ғана оны ауыздықтай алды. Сонымен қатар бұрынғы КСРО республикаларының көпшілігінде, соның ішінде Қазақстанда да зейнеткерлер саны артқан сайын туу көрсеткіші төмендегені байқалды. Бұл құбылыстардың салдары бүгінгі күнге дейін әсерін тигізіп отыр, олар болашақта, демографиялық жаңғырықтың екінші толқыны деп аталатын кезеңде, ата-аналарынан жалғасқан ұрпақтарында туудың күрт төмендеуімен байланысты жастар тобында тағы бір құлдырау байқалуы мүмкін. Алайда ағымдағы туу коэффициенттері сақталған кезде сәтсіздіктер аз болады.

Осы себептерден ұрпақтар ынтымақтастығына негізделген әлеуметтік қамсыздандырудың тарату жүйесінен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне біртіндеп көшу сияқты қолданыстағы зейнетақымен қамсыздандыру жүйесін қайта құру қажеттілігі туындады. 2018 жылы Қазақстан Республикасының жинақтаушы зейнетақы жүйесі 20 жылдығын атап өтті, яғни қалыптасу жолының жартысын артта қалдырды. Жүйенің толық циклі кем дегенде бір ұрпақ қатысуы үшін 40 жыл деп жалпы қабылданған.

1. Азаматтарға зейнетақы жинақтарының бір бөлігін басқарушы компаниялардың инвестициялық басқаруына беру үшін қай кезеңнен бастап аударуға рұқсат етіледі?

2021 жылғы қаңтардан бастап азаматтарға зейнетақы жинақтарының бір бөлігін басқарушы компаниялардың (инвестициялық портфельді басқарушы – ИПБ) инвестициялық басқаруына беру үшін пайдалану құқығын беретін заңнамалық нормалар күшіне енді.

2. Басқарушы инвестициялық компаниялардың қызметін кім реттейді?

Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі:

- зейнетақы активтері сенімгерлік басқаруға берілуі мүмкін ИПБ-ға қойылатын талаптарды, сондай-ақ зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесін әзірлейді және бекітеді;

- ай сайын зейнетақы активтерін басқару жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға сәйкес келетін ИПБ тізілімін жүргізеді және өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

3. Басқарушы инвестициялық компаниялар мен салымшыларға қандай талаптар белгіленеді?

Зейнетақы жинақтарын сенімгерлік басқаруға беру үшін:

ИПБ тарапынан:

1) Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі - уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген талаптарға сәйкестігі;

2) ИПБ-ны уәкілетті органның тізіліміне енгізу;

3) БЖЗҚ мен ИПБ арасында жасалған зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарттың болуы;

4) БЖЗҚ, ИПБ және кастодиан банк арасында жасалған кастодиандық шарттың болуы.

салымшы тарапынан:

1) салымшының БЖЗҚ-ға берілген ИПБ таңдау туралы жазбаша өтінішінің болуы;

2) салымшының БЖЗҚ-дағы жеке зейнетақы шотында ИПБ-ға беру үшін жеткілікті қаражаттың болуы.

4. Салымшы өзінің зейнетақы жинақтарының бір бөлігін басқарушы инвестициялық компанияларға қандай мөлшерде аудара алады?

Салымшының зейнетақы жинақтары ИПБ-ның басқаруына берілуі мүмкін:

• салымшының БЖЗҚ-дағы зейнетақы жинақтарының нақты сомасы мен зейнетақы жинақтарының ең төменгі жеткіліктілік шегі арасындағы айырмадан аспайтын мөлшерде;

• не болмаса өмір бойғы төлемдерді көздейтін, сақтандыру ұйымымен жасалған зейнетақы аннуитеті шарты болған жағдайда, салымшының БЖЗҚ-дағы шотындағы зейнетақы жинақтарының қалдығынан аспайтын мөлшерде.

5. Салымшы зейнетақы жинақтарының бір бөлігін бірнеше басқарушы инвестициялық компанияларға аудара ала ма?

Аудара алады. Зейнетақы жинақтарын бір немесе бірнеше ИПБ-ға аудару үшін салымшы БЖЗҚ-ға өтінішпен жүгінуі қажет. Өтінішті БЖЗҚ сайтындағы жеке кабинет арқылы не БЖЗҚ-ның кез келген өңірлік бөлімшесіне жеке жүгінген кезде беруге болады.

6. Салымшы БЖЗҚ-ға өзінің зейнетақы жинақтарының бір бөлігін басқарушы инвестициялық компанияға аудару туралы өтініш берген кезде БЖЗҚ зейнетақы жинақтарын ИПБ-ға қанша уақыттан кейін аударады?

БЖЗҚ салымшыдан өтініш келіп түскен күннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде зейнетақы жинақтарының жеткіліктілік сомасынан асатын бөлігін ИПБ-ның сенімгерлік басқаруына аударуды жүзеге асырады. Салымшының зейнетақы жинақтарының қалған бөлігі Ұлттық банктің басқаруында болады.

ИПБ-ның инвестициялық басқаруына берілген зейнетақы жинақтары біржолғы зейнетақы төлемдері ретінде (тұрғын үй жағдайларын жақсарту және/немесе емдеу мақсатында алынатындай) алынбайды және ИПБ-ға аудару сәтінде оларға жеке табыс салығы салынбайды.

7. Басқарушы инвестициялық компаниялар салымшы аударған зейнетақы жинақтарын қандай қаржы құралдарына инвестициялайды?

БЖЗҚ-дан зейнетақы активтерін алғаннан кейін ИПБ оларды ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 3 ақпандағы №10 қаулысымен бекітілген және ИПБ инвестициялық декларациясында көзделген инвестициялық портфельді басқару қызметін жүзеге асыру қағидасында көрсетілген, рұқсат етілген қаржы құралдарына инвестициялайды.

8. Басқарушы инвестициялық компаниялардың комиссиялық сыйақысы қандай?

Зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңға сәйкес, ИПБ инвестициялық басқару үшін комиссиялық сыйақы алуға құқылы. ИПБ сыйақысының шекті шамасы алынған инвестициялық кірістің 7,5%-нан аспауы тиіс. Комиссиялық сыйақының нақты шамасын жыл сайын ИПБ басқару органы бекітетін болады және жылына бір реттен артық өзгермеуі мүмкін.

9. Салымшы зейнетақы жинақтарының бір бөлігін басқарушы инвестициялық компанияларға қаншалықты жиі аудара алады?

Зейнетақы активтерін ИПБ-ның сенімгерлік басқаруына бастапқы бергеннен кейін салымшының келесілерге құқығы бар:

· жылына бір реттен жиі емес БЖЗҚ-ға өзінің зейнетақы жинақтарын бір ИПБ-дан екінші ИПБ-ға сенімгерлік басқаруға беруге өтініш беру;

· БЖЗҚ-ға ИПБ-ның сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы жинақтарын Ұлттық банктің сенімгерлік басқаруына қайтаруға өтініш беру (зейнетақы жинақтарын ИПБ-ның сенімгерлік басқаруына бастапқы бергеннен кейін екі жылдан ерте болмайтын мерзімде).

10. Зейнетке шығар алдында бұрын аударылған зейнетақы жинақтары БЖЗҚ-ға қайтарыла ма?

Салымшы зейнет жасына жеткенге дейін күнтізбелік 10 күн бұрын салымшының зейнетақы жинақтары Ұлттық Банктің инвестициялық басқаруына қайтарылады.

Салымшы зейнет жасына жеткенге дейін зейнетақы жинақтары Ұлттық банктің басқаруында болған кезеңде инфляция деңгейін ескере отырып, зейнетақы жинақтарының сақталуына кепілдік қолданылады. Зейнетақы жинақтарын ИПБ-ның басқаруына аудару кезінде мемлекеттің кепілдігі зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі деңгейін қамтамасыз ету бойынша басқарушы компанияның кепілдігімен ауыстырылады. Кірістіліктің ең төменгі деңгейі нарықта жұмыс істеп тұрған ИПБ-ның басқаруына берілген зейнетақы активтерінің орташа алынған кірістілігі негізге алына отырып, есептелетін болады. Зейнетақы активтері бойынша ең төменгі кірістілік және орташа алынған кірістілік көрсеткіштері туралы ақпарат ай сайын жарияланатын болады.

11.2023 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша зейнетақы активтерінің инвестициялық портфельдерінің көрсеткіштері қандай

enpf.kz сайтында 2023 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша ҚР ҰБ және ИПБ зейнетақы активтерін басқару туралы есебі ұсынылды. Зейнетақы жинақтарын инвестициялау туралы толық есеп enpf.kz сайтындағы "Көрсеткіштер - Инвестициялық қызмет" бөлімінде орналастырылған. Онда ай сайын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (ҚРҰБ) және инвестициялық портфельді басқарушылардың (ИПБ) зейнетақы активтерін басқаруы туралы ақпарат беріліп отырады. 2023 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша зейнетақы активтерінің жалпы көлемі шамамен 15 677,57 млрд теңге. Бұл ретте Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруындағы БЖЗҚ зейнетақы активтері 15 668,2 млрд теңге, ал ИПБ басқаруындағы зейнетақы активтері 9,37 млрд теңге.

1.  БЖЗҚ-ның қандай қызметтерін онлайн форматта алуға болады?

БЖЗҚ салымшылары қазіргі уақытта екі-үш рет басу арқылы жеке зейнетақы шотынан үзінді көшірме ала алады, өз деректемелеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізе алады, ЖЗШ бар екендігі туралы анықтама ала алады, 1 немесе 2 топтағы мүгедектіктің мерзімсіз белгіленуіне байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы, сондай-ақ ерікті зейнетақы жарналары бойынша өтініш бере алады, өтініштің мәртебесін қадағалай алады және т.б. Салымшылар арасында ең танымал қызмет - жеке зейнетақы шотынан үзінді көшірме алу болып табылады. 

2. Кеңсеге келмей-ақ, БЖЗҚ-дағы өтініштердің мәртебесін қалай қадағалауға болады?

1) «БЖЗҚ» АҚ-да тіркелген, төлемге берілген өтініштің орындалу мәртебесін «Электрондық қызмет көрсету» бөліміндегі «Менің төлемдерге / аударымдарға өтініштерім» қызметінің көмегімен қадағалауға болады.

2) Инвестициялық портфельді басқарушыларға (ИПБ) аудару кезінде өтініштің орындалу мәртебесін Жеке кабинеттің басты бетінде «Өтініштердің мәртебесін қадағалау» шағын бөлімінде қадағалауға болады.

- «Жеке кабинетте» электрондық қызметтерді келесі жағдайларда пайдалануға болады: салымшыда (алушыда) электрондық цифрлық қолтаңбаның (ЭЦҚ) өзекті кілтінің болуы;

- «Жеке тұлғалар» Мемлекеттік дерекқордан (бұдан әрі - ЖТ МДҚ) салымшыда (алушыда) жеке басын куәландыратын қолданыстағы құжаттың бар-жоғын растау.

«Жеке кабинеттегі» қызметтер салымшыға (алушыға) тәулік бойы қолжетімді (техникалық жұмыстарды жүргізуге байланысты БЖЗҚ веб-сайтының және (немесе) ЖТ МДҚ сервисінің жұмысындағы үзілістерді қоспағанда).

БЖЗҚ веб-сайтының «Жеке кабинет» бөлімі келесі мүмкіндіктерді береді:

1. Жеке зейнетақы шотынан (ЖЗШ) үзінді көшірме қалыптастыру;

2. ЖЗШ бар екендігі туралы анықтама алу;

3. Деректемелерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу;

4. Болашақ зейнетақының болжамды мөлшерін есептеу;

5. Зейнетақы төлемдерін алуға өтініш беру:

• 1 немесе 2 топтағы мерзімсіз белгіленген мүгедектік болған кезде МЗЖ және (немесе) МКЗЖ есебінен;

• ЕЗЖ есебінен:

- 50 жасқа толған адамдарға;

- мүгедектігі бар адамдарға;

- БЖЗҚ-да кемінде бес жыл болған ЕЗЖ және оларға есептелген инвестициялық кіріс сомасы шегінде зейнетақы жинақтары бар адамдарға төлем.

6. Төлемге және (немесе) аударымға өтініштің мәртебесін қадағалау.

7. Зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына аудару.

1. БЖЗҚ мобильді қосымшасы дегеніміз не?

Қосымша Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының (БЖЗҚ) клиенттеріне (салымшыларына/алушыларына) арналған.

Қосымшаның функционалы клиенттерге Қор туралы өзекті ақпаратты, сондай-ақ олардың зейнетақы шотының жай-күйі туралы мәліметтерді алуға мүмкіндік береді.

2.Телефон нөмірімді ауыстырайын деп ем, бірақ ұялы қосымшаға кіре алмадым?

Егер көрсетілген нөміріңізді өзгертсеңіз, онда жеке деректерді өзгерту және жаңарту үшін сіз төмендегі екі әдістің бірін пайдалана аласыз:

1) enpf.kz сайтындағы "Электрондық сервистер" бөлімі "Деректемелерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу"  бөлімшесін таңдап, электрондық-цифрлық қолтаңбаның (ЭЦҚ) көмегімен параққа кіріңіз;

2) БЖЗҚ және "Қазпошта"АҚ бөлімшелері арқылы жүзеге асырылады.

Сайтта  өзіңіздің деректемелеріңізге өзгерістер мен толықтырулар енгізіп қана қоймай, ЖЗШ-ның бар екендігі туралы анықтама, ЖЗШ-дан үзінді көшірме ала аласыз, өзіңізді қызықтыратын сұрақпен де өтініш жолдай аласыз. "Мобильді кеңсенің" шығуына, кері қоңырауға тапсырыс беріп, "Зейнетақы калькуляторының" көмегімен болашақ зейнетақының болжамды мөлшерін есептей аласыз. Сондай-ақ, ол арқылы шоттың жай-күйін бақылап, зейнетақы жүйесіндегі барлық өзгерістер туралы білуге, БЖЗҚ-ның жақын жердегі кеңсесінің орналасқан жерін көруге, тіпті байланыс орталығына қоңырау шалуға да болады.

Сонымен бірге БЖЗҚ-ның әрбір салымшысы сайт және ұялы қосымшаның көмегімен зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үйді жақсартуға немесе емделуге пайдалану құқығын іске асыру үшін немесе инвестициялық портфельді басқаратын компанияларға аудару үшін ЖЗШ-да жеткілікті қаражатының бар-жоғын біле алады. 

1.    БЖЗҚ-мен қалай байланысуға болады?

БЖЗҚ салымшылары мен алушылары байланыс орталығының 1418 телефон нөмірі бойынша (Қазақстан бойынша қоңырау шалу тегін), сондай-ақ enpf.kz корпоративтік сайтында, +7 777 000 14 18 нөмірі бойынша WhatsАpp, Viber мессенджерлері арқылы және Instagram, Facebook, ВКонтакте, Twitter, Telegram, Одноклассники әлеуметтік желілерінің БЖЗҚ ресми парақшаларында кеңес ала алады.

1. 2023 жылға қандай макроэкономикалық көрсеткіштер белгіленді?

Қазақстан Республикасының «2023 – 2025 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заңының 8-бабына сай 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап келесі көрсеткіштер белгіленді:

1) жалақының ең төмен мөлшерi – 70 000 теңге;

2) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төмен мөлшері – 24 341 теңге;

3) зейнетақының ең төмен мөлшерi – 53 076 теңге;

4) айлық есептік көрсеткіш – 3 450 теңге;

5) базалық әлеуметтiк төлемдердiң мөлшерлерiн есептеу үшiн ең төмен күнкөрiс деңгейiнiң шамасы – 40 567 теңге.