"БЖЗҚ" АҚ сайтына қош келдіңіздер
Алматы қ. Мекенжайы: Алмалы ауданы, Шевченко көш., 80
x

Филиалды таңдаңыз:

  • Абай
  • Абай (ауылы)
  • Әйтеке би
  • Ақкөл
  • Аққыстау
  • Акмол
  • Ақсай
  • Ақсу
  • Ақсу (ауылы)
  • Ақсу-Аюлы
  • Ақсуат
  • Ақтау
  • Ақтөбе
  • Ақтоғай (ауылы)
  • Ақтоғай (бекеті)
  • Алға
  • Алматы
  • Алтай
  • Арал
  • Арқалық
  • Аршалы
  • Арыс
  • Астана
  • Астраханка
  • Атакент
  • Атбасар
  • Атырау
  • Әулиекөл
  • Аягөз
  • Әйет
  • Б. Момышұлы
  • Балпық би
  • Балқаш
  • Баянаул
  • Бейнеу
  • Бесқарағай
  • Боровской
  • Бородулиха
  • Булаево
  • Глубокое
  • Державинск
  • Ерейментау
  • Есік
  • Есіл
  • Жақсы
  • Жалағаш
  • Жаңаарқа
  • Жаңақорған
  • Жаңаөзен
  • Жаңатас
  • Жаңғалы
  • Жәнібек
  • Жансүгіров
  • Жаркент
  • Жезқазған
  • Железинка
  • Жетісай
  • Жітіқара
  • Жосалы
  • Жымпиты
  • Зайсан
  • Зеренді
  • Индер
  • Қазығұрт
  • Қалбатау
  • Қандыағаш
  • Қарабалық
  • Қарабұлақ
  • Қарағанды
  • Қаражал
  • Қарасу
  • Қаратау
  • Қаратөбе
  • Қарауылкелді
  • Қарқаралы
  • Қаскелең
  • Қасым Қайсенов
  • Кеген
  • Кентау
  • Қобда
  • Көкпекті
  • Көкшетау
  • Қонаев
  • Қордай
  • Қостанай
  • Құлан
  • Күлсары
  • Курчатов
  • Күршім
  • Қызылорда
  • Құрманғазы
  • Ленгер
  • Лисаковск
  • Мақат
  • Макинск
  • Маңғыстау
  • Мәртөк
  • Махамбет
  • Меркі
  • Миялы
  • Новоишимское
  • Нұра
  • Осакаровка
  • Өтеген батыр
  • Павлодар
  • Петропавл
  • Пресновка
  • Риддер
  • Рудный
  • Сайқын
  • Сарань
  • Сарқанд
  • Сарыағаш
  • Сарыкөл
  • Сарыөзек
  • Сәтпаев
  • Саумалкөл
  • Семей
  • Сергеевка
  • Степногорск
  • Т.Рысқұлов
  • Тайынша
  • Талғар
  • Талдықорған
  • Талшық
  • Тараз
  • Тасқала
  • Текелі
  • Темірбек Жургенов
  • Темірлан
  • Теміртау
  • Тереңкөл
  • Тереңөзек
  • Тобыл
  • Торғай
  • Төретам
  • Түркістан
  • Ұзынкөл
  • Ұзынағаш
  • Үлкен Нарын
  • Орал
  • Ұржар
  • Өскемен
  • Ушарал
  • Үштөбе
  • Федоровка а.
  • Форт-Шевченко
  • Хромтау
  • Чапаев
  • Шыңғырлау
  • Шонжы
  • Шалқар
  • Шарбақты
  • Шардара
  • Шәуілдір
  • Шахтинск
  • Шаян
  • Шелек
  • Шемонаиха
  • Шетпе
  • Шиелі
  • Шолаққорған
  • Шортанды
  • Шу
  • Шұбарқұдық
  • Шымкент
  • Щучинск
  • Екібастұз
Алушыларға

ТӨЛЕМДЕРІНЕ САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІ

БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемдері ҚР Салық кодексіне [1] сәйкес 10% мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы (ЖТС) салынатын табысқа жатады. ЖТС ұстау міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ), ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен салымшыға (алушыға) жасалатын төлемдердің барлық сомасынан жиынтық түрінде жүргізіледі. 

БЖЗҚ-дан төлемдер БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар: 

зейнет жасына толуға байланысты алушыларға;

мерзімсіз белгіленген 1-ші немесе 2-ші топтағы мүгедектігі бар адамдарға; 

Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары тұрақты тұратын жерге кеткен салымшыларға (алушыларға); 

мұраға қалдырылған зейнетақы жинақтары түрінде жеке тұлғаларға;

 қайтыс болған адамды жерлеуге арналған біржолғы төлем түрінде жеке тұлғаларға;

 тұрғын үй жағдайын жақсарту және (немесе) емделу ақысын төлеу (міндетті зейнетақы жарналары есебінен) мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін алушыларға жүргізіледі.


ЗЕЙНЕТАҚЫ ТӨЛЕМДЕРІ ТҮРІНДЕГІ ТАБЫСҚА САЛЫҚТЫҚ ШЕГЕРІМДЕР 


Салық кодексінің 353-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына сай зейнетақы төлемдері түріндегі салық салынатын табыс мөлшері мынадай тәртіппен анықталады: 

 
      салық салуға жататын, зейнетақы төлемдері түріндегі табыс сомасы
 алу
     *Салық кодексінің 341-бабының 1-тармағында көзделген ЖТС бойынша түзету сомасы 
 алу
    **Салық кодексінің 345-бабының 1-тармағында және 346-бабының 1-тармағының 2) және (немесе) 3) тармақшаларында көрсетілген тәртіппен және мөлшерлерде салықтық шегерімдер сомасы.
 

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 20 желтоқсандағы № 85-VII заңымен[2] Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізілгеніне назар аударамыз.

Сонымен, Салық кодексінің 346-бабына енгізілген өзгерістерге сай стандарт шегерімдер – республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған ең төменгі есептік көрсеткіштің (АЕК) 14 еселенген мөлшері. Стандарт шегерім әрбір күнтізбелік айға қолданылады. Күнтізбелік жыл үшін жалпы стандарт шегерім сомасы республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған 168 еселенген АЕК мөлшерінен аспауы тиіс.


Бұл ретте,

* ЖТС бойынша түзетуге:

- қайтыс болу туралы анықтама немесе қайтыс болу туралы куәлік болған кезде 94 еселенген АЕК мөлшерінің шегінде жерлеуге арналған төлемдер жатады;

- ЕЗЖ есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттың талаптарына сәйкес ЕЗЖ есепке алу үшін жеке зейнетақы шотында ескерілетін кепілдік берілген өтемнің талап етілмеген сомасы жатады;

** салықтық шегерімдер:

- МЗЖ, МКЗЖ, ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа – зейнетақы төлемі жүзеге асырылатын әрбір ай үшін 14 еселенген АЕК мөлшерінде қолданылады;
- зейнет жасына толған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұратын жерге кеткен Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын жеке тұлғаларға 168 еселенген АЕК мөлшерінде қолданылады. 


Салық кодексінің 346-бабының 1-тармағының 2), 3) тармақшаларымен көзделген стандарт салықтық шегерімдер зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа 882 еселенген АЕК мөлшерінде осы тармақша қолданылған күні мұндай тұлғаның: 

Ұлы Отан соғысына қатысушы және жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысының қатысушыларына теңестірілген тұлға және басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагері; 

 Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған тұлға; 

 1941 жылғы 22 маусым - 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде 6 ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған тұлға; 

 1, 2 немесе 3-топтардағы мүгедектігі бар тұлға; 

 мүгедектігі бар бала; 

 18 жасқа толғанға дейін әрбір осындай мүгедектігі бар бала үшін мүгедектігі бар баланың ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі; 

 өмір бойына әрбір осындай адам үшін «бала кезінен мүгедектігі бар тұлға» деген себеппен мүгедектігі бар тұлға деп танылған тұлғаның ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі; 

 асырап алған бала 18 жасқа толғанға дейін әрбір осындай тұлға үшін бала асырап алушылардың бірі; 

 баланы қабылдайтын отбасыға жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды беру туралы шарт қолданылатын мерзім кезеңінде әрбір осындай адам үшін баланы қабылдайтын отбасыға жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қабылдап алған ата-ананың бірі болуы негізінде қолданылады. 

САЛЫҚТЫҚ ШЕГЕРІМДЕР ҚОЛДАНБАЙ, ЖТС САЛЫНАТЫН ТАБЫС

Жеке тұлғалардың келесі табысына салықтық шегерім қолданбай, 10% мөлшерлеме бойынша ЖТС салынады: 

 Салық кодексінің 346-бабының 1-тармағының 2), 3) тармақшаларында көрсетілген тұлғаларды қоспағанда, мұраға қалған зейнетақы жинақтары түрінде жеке тұлғаларға жасалатын төлемдер; 

 Қазақстан Республикасының бейрезиденті болып табылатын жеке тұлғаларға жасалатын төлемдер (Салық кодексінің 655-бабының 3-тармақшасы).

Бұдан басқа, Салық кодексінің 341 және 343-баптарының ережелеріне сәйкес жеке тұлға осындай табыстан ЖТС ұстау күнінен кеш өтініш жасағандықтан, салық агенті жеке тұлғаның табысына (жерлеуге төлемдер төлеу кезінде) табысты түзету немесе салықтық шегерімдер қолданбаған жағдайда, жеке тұлға осындай табыстан ЖТС ұстауды жүргізген салық агентіне өтініш пен растаушы құжаттар ұсынуға құқылы, салық агенті олардың негізінде Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағымен көзделген талап қою мерзімінің шегінде, атап айтқанда тиісті салықтық кезең аяқталған соң, 3 жыл ішінде табысқа қайта есептеу жүргізеді. 

Артық ұсталған ЖТС-ты өтеу құқығы алушыда зейнетақы төлемі, оның ішінде жерлеуге арналған біржолғы төлем жасалған күннен кейін 3 жыл ішінде сақталатындықтан, алушы артық ұсталған ЖТС-ты өтеу үшін БЖЗҚ филиалдарына өтінішпен және растаушы құжаттармен жүгінуге құқылы.


БІРЖОЛҒЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ТӨЛЕМДЕРІ КЕЗІНДЕГІ САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІ

Біржолғы зейнетақы төлемдері сомаларына салық салу тәртібін анықтау мақсатында Салық кодексінің 351-1 бабымен Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жүзеге асырылатын, тұрғын үй жағдайын жақсарту және (немесе) емделу ақысын төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерінен ЖТС есептеу, ұстап қалу және төлеу ерекшеліктері қарастырылған.

Қазақстан Республикасының 2023 жылғы 12 желтоқсандағы №45-VIII «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) және «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін (Салық кодексі) қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңымен (бұдан әрі – №45 Заң) Салық кодексіне қолданысқа енгізілген өзгерістер мен толықтырулар енгізілгеніне назар аударамыз:

2021 жылғы 1 қаңтардан бастап:

- Біржолғы зейнетақы төлемдері кезіндегі ЖТС Салық кодексінің 353-бабының 3-1 тармағына сәйкес айқындалатын төлем көзінен салық салынатын табыс сомасына Салық кодексінің 320-бабында белгіленген мөлшерлемелерді қолдану жолымен есептеледі;

- БЖЗҚ-дан біржолғы зейнетақы төлемдері түріндегі салық салынатын табыстың мөлшері келесі тәртіппен айқындалады: біржолғы зейнетақы төлемдері түріндегі табыстың сомасы алу Салық кодексінің 346-бабының 1-тармағының 2) және (немесе) 3) тармақшаларында көрсетілген салықтық шегерімдердің сомасы;

2023 жылғы 1 шілдеден бастап:

- жеке тұлғаның сақтандыру ұйымымен жасалған зейнетақы аннуитеті шарты болған кезде біржолғы зейнетақы төлемдері сомасынан ЖТС-ны Салық кодексінің 351-1 бабының 6-тармағында көзделген тәртіппен салық агенті біржолғы тәсілмен ұстап қалуы тиіс;

-  еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушы болып табылатын жеке тұлғаға біржолғы зейнетақы төлемдері кезінде салық агенті Салық кодексінің 351-1 бабының 6-1-тармағында көзделген тәртіппен біржолғы тәсілмен ЖТС ұстап қалуды жүргізеді. Салық кодексінің 351-1 бабының 6-1  тармағының ережелері зейнетақы жинақтарының сомасынан ЖТС ұстап қалу арқылы Салық кодексінің 351-1 бабының 2-тармағының бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген ЖТС ұстап қалу тәсілі жеке тұлғаның кірістеріне бұрын қолданылған жағдайда да қолданылады.

Салық кодексінің 351-1 бабының 2-тармағына сай біржолғы зейнетақы төлемдері сомаларынан ЖТС ұстап қалуды БЖЗҚ жеке тұлғаның ЖТС ұстап қалу туралы өтінішіне сәйкес мынадай тәсілдердің бірі бойынша жүргізеді: 

1) біржолғы, Салық кодексінің 351-бабында көзделген тәртіпте біржолғы зейнетақы төлемі жүзеге асырылған күннен кешіктірілмейтін мерзімде;

2) ай сайын тең үлестермен, БЖЗҚ белгілеген зейнетақы төлемдері кестесі бойынша 16 жылдан аспайтын мерзім ішінде (сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасаған және (немесе) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушы болып табылатын жеке тұлғаларды қоспағанда).


ЖТС ұстап қалу зейнетақымен қамсыздандыру саласындағы уәкілетті органмен келісім бойынша уәкілетті орган белгілеген нысанда жеке тұлғаның салық агенті ретінде БЖЗҚ-ға ұсынған ЖТС ұстап қалу туралы өтініші негізінде жүргізіледі.

Осылайша жеке тұлға Салық кодексінің 351-1 бабының 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес біржолғы зейнетақы төлемдерінен ЖТС ұстап қалу туралы өтініш берген кезде БЖЗҚ зейнетақы төлемдері үшін БЖЗҚ белгілеген кесте бойынша зейнет жасына толған кезде ЖТС ұстап қалуды және аударуды жүзеге асырады. 

Осы баяндалғанды ескере отырып, жеке тұлға Салық кодексінің 351-1 бабының 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес біржолғы тәртіппен ЖТС ұстап қалу туралы өтініш берген кезде, БЖЗҚ біржолғы зейнетақы төлемін жүзеге асырған кезде бірден біржолғы зейнетақы төлемінің сомасынан ЖТС ұстап қалатынын түсіндіріп өтеміз. 

 
 Мысалы:
 салымшы ЖЗШ-ындағы зейнетақы жинақтарының сомасы = 8 500 000,00 теңге
 жеткіліктілік шегі[7] = 3 500 000,00 теңге

 жеткіліктілік шегінен асатын зейнетақы жинақтарының сомасы

 8 500 000,00 - 3 500 000,00 = 5 000 000,00 теңге
 толық көлемде бірден ЖТС ұстап, біржолғы зейнетақы төлемі түрінде алуға болатын зейнетақы жинақтарының сомасы  

 5 000 000,00 – 500 000,00 = 4 500 000,00 теңге, мұнда

 500 000,00 теңге – ұсталуы және бюджетке аударылуы тиіс ЖТС сомасы (5 000 000,00 * 10%) 
 


Жеке тұлға Салық кодексінің 351-1 бабының 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес ЖТС ұстап қалу туралы өтініш берген кезде, БЖЗҚ біржолғы зейнетақы төлемін жүзеге асыру кезінде ЖТС сомасын ұстап қалмай және мемлекеттік бюджетке аудармай есептейтін болады.

Жеке тұлға зейнет жасына жеткен кезде БЖЗҚ-ның зейнетақы төлемдері үшін белгілеген кестесі бойынша 16 жылдан аспайтын мерзім ішінде тең үлестермен есептелген ЖТС ұсталады және аударылады.  

 
 Мысалы::
 салымшы ЖЗШ-ындағы зейнетақы жинақтарының сомасы = 8 500 000,00 теңге
 жеткіліктілік шегі = 3 500 000,00 теңге
 жеткіліктілік шегінен асатын зейнетақы жинақтарының сомасы = 5 000 000,00 теңге 
 зейнет жасына толуға байланысты БЖЗҚ белгілеген зейнетақы төлемдерінің кестесіне сай тең үлестермен ай сайын ЖТС ұстап, біржолғы зейнетақы төлемі түрінде алуға болатын зейнетақы жинақтарының сомасы = 5 000 000,00 теңге 

 бұл ретте, есептелген ЖТС сомасы = 500 000,00 теңге (5 000 000,00 * 10%)

 БЖЗҚ зейнет жасына толған кезде зейнетақы төлемдері үшін БЖЗҚ белгілеген кесте бойынша мемлекеттік бюджетке аударады.

       



[1] Салық кодексі – Қазақстан Республикасының 25.12.2017ж. № 121-VІ «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін қолданысқа енгізу туралы» заңы

[2] Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 20 желтоқсандағы №85-VІІ «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) және «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының заңына (Салық кодексі) өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңы